Gazeta gjermane “Der Spiegel” thekson krizën në Ballkan duke shkruar se me zhvillimet e fundit, Serbia po përsërit retorikat e kohës së Millosheviqit.
Në prag të krizave të mëdha në Siri dhe Ukrainë, konfliktet janë duke u shfaqur edhe në jug-lindje të Evropës, të cilat nga pikëpamja e vëzhguesve gjithmonë mund të përfundojnë në konflikte të përgjakshme. Sidomos krizat në Bosnje-Hercegovinë dhe Kosovë janë përsëri të ashpra.
Analisti politik boshnjako-austriak, Vedran Džihic, kohët e fundit bëri një vështrim të zymtë të Ballkanit perëndimor. Demokratizimi i rajonit ka qenë prej kohësh një pikëpyetje. “Ndërkohë, çdo gjë është e hapur, dhe shumë skenarë janë të mundshme”, tha ai për Spiegel Online.
Udhëheqësi serb i Bosnjës Milorad Dodik së fundmi ka dënuar vendimin e Gjykatës Kushtetuese të Bosnje-Hercegovinës, e cila e shpalli ilegale festën e Serbisë më 9 janar. Arsyetimi ishte se kjo do të përjashtonte qytetarët kroatë dhe myslimanë të shtetit. Serbët e Bosnjës përkujtojnë 9 janarin e vitit 1992 – rreth tre muaj para fillimit të luftës civile në Bosnjë (1992 deri 1995), që e kishte shpallur Republika Srpska, e cila sot është një republikë përbërëse e Bosnje dhe Hercegovinë, përcjell lajmi.net.
Dodik, i cili kishte qenë president i Republikës së pjesshme për shtatë vjet, dhe nuk e pranoi vendimin. Dhjetë ditë më parë, policë, zjarrfikës, veteranët e luftës dhe studentë marshuan nëpër qytetin e Banja Lukës, e cila ishte e banuar nga serbët. Dodik tha se ata nuk do të heqin dorë nga identiteti i tyre, shtetin dhe Republikën Srpska.
Paradaj në Banja Luka alarmoi qeverinë amerikane. Departamenti i Thesarit i SHBA-së personalisht kishte imponuar sanksione ndaj Dodikut: prona e tij potenciale, i cila është subjekt i juridiksionit të SHBA-së, është bllokuar tani. Përveç kësaj, qytetarët e SHBA-së nuk janë të lejuar për të bërë biznes me të. Arsyetimi ishte se ai kishte penguar marrëveshjen e paqes, e cila kishte rënë dakord pas përfundimit të luftës.
Michael Brand, kryetar i komitetit për të drejtat e njeriut thotë se nacionalistët në Bosnjë, Kosovë dhe Serbi kishin testuar se sa larg mund të shkojnë, sipas vëzhgimit të tij.
Brand ka punuar në Ballkan për më shumë se 20 vjet, dhe në mes të viteve 1990 ai ka studiuar për një kohë në Sarajevë. Ai është i bindur se Dodik, i cili shpalli një referendum për shkëputjen e Republika Srpska – dëshiron ta ndajë Bosnje-Hercegovinën në afatgjatë. “Shpallja e Dodikut në ndryshimin e kufijve të Evropës është një lojë e rrezikshme me zjarr, dhe është tepër vonë kur ‘fitili fillon të digjet’, thotë Brand.
Treni si provokim
Përpjekja e serbëve që ta dërgojnë një tren me mbishkrimin “Kosova është Serbi” është shembulli i fundit se sa i ndjeshëm është rajoni në konflikte nacionaliste.
Treni i zbukuruar me motive të kishës ortodokse-serbe – kishte për të udhëtuar nga Beogradi në Mitrovicë, në veri të Kosovës. Në këtë zonë, serbët përbëjnë shumicën; ata janë pakicë në vend me shumicë myslimane. Pasi që Kosova u nda nga Serbia në vitin 2008 dhe është njohur nga më shumë se 100 shtete, forcat nacionaliste në Beograd duan për të rimarrë atë përsëri.
Udhëtimi i trenit dështoi. Sipas paralajmërimeve nga Kosova, kryeministri serb Aleksandër Vucic ishte ndjerë i detyruar për të ndaluar trenin në zonën serbe.
Brand alarmoi rreth incidentit të çuditshëm. “Kjo nuk ndodh rastësisht,” frikësohet ai. “Kjo është e njëjta retorikë nacionaliste si më parë në luftërat Millosheviqit në vitet 1990”.
