Duke i quajtur ngjarjet e vitit 1915 “gjenocid”, po injorohet dhimbja e miliona muslimanëve që janë masakruar dhe dëbuar nga vendet e tyre gjatë periudhës së fundit të Perandorisë Osmane.
Ngjarjet e vitit 1915 u zhvilluan gjatë Luftës së Parë Botërore, kur një pjesë e popullsisë armene që jetonte në Perandorinë Osmane mbështeti rusët pushtues.
Zhvendosja e armenëve nga osmanët në Anatolinë lindore rezultoi me viktima të shumta. Turqia nuk e konteston se ka pasur viktima në të dy anët, por hedh poshtë termin “gjenocid”.
Turqia ka bërë thirrje për ngritjen e një komisioni të përbashkët historianësh dhe hapjen e arkivave për të studiuar dhe të zbuluar se çfarë ka ndodhur në mes të Perandorisë Osmane dhe qytetarëve të saj armene.
Në librin e tij “Vdekja dhe Ekzili: spastrimi etnik i muslimanëve osmane,” historiani Justin McCarthy, i cili ligjërton në Universitetin Louisville, hedhë dritë mbi masakrën dhe zhvendosjen e muslimanëve në Ballkan, Kaukaz dhe Anadoll nga viti 1821-1922.
McCarthy ka shkruar rreth vrasjes masive kundër popullsisë myslimane brenda kufijve të Perandorisë Osmane pasi ajo ka hyrë në një proces të dobësimit, duke shtuar se më shumë se pesë milionë muslimanë u vranë, internuan ose të detyruar të emigrojnë, ku ata vdiqën nga uria dhe sëmundjet.
Përveç kësaj, historia e masakrave me të cilat muslimanët u përballën në Ballkan, Kaukaz dhe Anadoll nuk janë përfshirë në ndonjë publikim dhe humbjet e tyre nuk janë mësuar në mësimet e historisë.
– Masakra e parë nga Greqia
Populli turk në Trakinë perëndimore u bënë shënjestër e grupeve të armatosura greke në fillim të viteve 1800 pasi ata janë parë si një pengesë për krijimin e një Greqie që “u takonte vetëm grekëve.” Në vitin 1821, turqit që jetonin në fshatra dhe qytete janë marrë nga shtëpitë e tyre dhe u masakruan. Më shumë se 25.000 turq nga Trakia perëndimore besohet se janë vrarë gjatë kësaj periudhe.
– Muslimanët janë detyruar të emigrojnë
Sipas librit të McCarthy, në fillim të shekullit të 19, Tatarëve të Krimesë u janë ofruar dy opsione në kuadër të “politikës ruse” në rajon. Ata ose mund të dërgohen në rajonet e brendshme të Rusisë apo të Perandorisë Osmane.
Libri thotë se migrimi i Tatarëve zgjati deri në vitin 1860 dhe të paktën 300.000 Tatarë kishin migruar nga vendet e tyre. Përveç kësaj, bilanci i Kaukazit dhe Perandorisë Osmane gjatë shekullit 19 u kthye me kokë poshtë me dyndjet ruse, revolta armene.
Përpara pushtimit rus, populli mysliman në Kaukaz ishte përbërë nga turqit, kirkasianët, Abkhasianët, çeçenët-Ingushetianët dhe banorët e Dagestanian.
Pasi rusët kapën kontrollin e Kaukazin, ata detyruan muslimanët atje për të migrua. Ata janë vënë në anije dhe u dërguan në destinacionin e parë brenda kufijve të Perandorisë Osmane, Portin Trabzonit, e cila sot është në Turqinë veriore.
Ata vdiqën nga sëmundje dhe mosushqyerje, viktimat shkonin në mbi 30.000.
Justin McCarthy diskuton masakrat e kryera në shtetet lindore të Perandorisë Osmane dhe Kaukazin në mes të viteve 1877 dhe 1914, duke thënë se rusët kishin pushtuar atdheun e myslimanëve dhe armenët ishin duke u përpjekur për të kapur zonat e lëna nga rusët.
Autori tha se gjatë luftës mes myslimanëve dhe të armenëve në Anadollin lindore, 62 për qind e myslimanëve në provincën Van, u masakruan.
– Ndryshimi dhe shpërndarja e popullsisë në Ballkan
McCarthy ka thënë Lufta ruso-turke (1877-1878) u kthye në një kërdi për turqit që jetojnë në Bullgari për shkak të masakrave nga ana e Bullgarisë dhe Rusisë, sëmundje, uri dhe kushteve të këqija kampe.
Libri diskuton se si rusët, të cilët dëshironin të asgjësojnë praninë turke në Bullgari, vunë zjarrin snë htëpitë e turqve dhe bashkëpunuan me bullgarët për të parandaluar kthimin e turqve. Në vitin 1911, shpërndarja e popullsisë ka ndryshuar tërësisht dhe me humbjet në luftërat ballkanike, myslimanët humbën edhe statusin e të qenit shumicë në Ballkan.
– Masakrat në Izmir
Libri preku edhe në një masakër masive ndaj popullit turk gjatë pushtimit grek të Anadollit perëndimor – tani Izmir, më 15 maj 1919.
Muslimanët përbënin 80 për qind të popullsisë gjatë asaj kohe, por fshatrat turke u dogjën dhe u shkatërruan. Përveç kësaj, në mes të vitit 1912 dhe 1922, më shumë se 1.2 milionë myslimanë u vranë. Kur mbaroi lufta, grupet myslimane pakica u detyruan të largohen nga vendet e tyre./mszh
