Qendrimi i Francës, akuzat e Serbisë, sjellja e autoriteteve të Kosovës, mundësia e ekstradimit, dialogu me Serbinë… janë vetëm disa nga temat për të cilat Haradinaj flet në bisedën me Deusche Welle-n.
Deutsche Welle: Zoti Haradinaj, ju po mbaheni në Francë që nga 4 janari, pas arrestimit në Basel, sipas fletëarrestit të Serbisë për krime lufte. Si ndodhi arrestimi juaj dhe cilat ishin akuzat?
Ramush Haradinaj: Kam qenë në udhëtim familjar me bashkëshorten Anitën dhe tre fëmijët: Gjinin, Hanën dhe Trimin. Pasi kaluam kontrollet kufitare, u paraqit policia franceze, e cila më ka kërkuar falje, por më thanë se duhet bërë një verifikim, sepse ka një urdhërarrest të shtetit të atëhershëm „Serbisë dhe Malit të Zi”, që tani është riaktivizuar. Procedurat e verifikimit kanë zgjatur rreth dy orë dhe në fund më kanë arrestuar në bazë të këtij fletëarresti.
Ju keni qenë edhe më parë në Francë, por nuk jeni ndaluar. A ka ndonjë shpjegim për këtë arrestim, pse pikërisht tani?
Unë nuk di ta definoj saktë pse më kanë arrestuar tani. E di që vende të respektuara të Bashkimit Evropian, siç janë Gjermania, Austria Zvicra dhe vende të tjera, i kanë anuluar këto fletëarreste, për shkak se unë i kam kryer këto procedura me Tribunalin e Hagës. Ndaj vetëvetiu këto fletëarreste kanë rënë. Kam qenë shumë i habitur me qasjen e Francës ndaj kësaj teme.
Si janë sjellë autoritetet franceze ndaj jush në momentin e ndalimit, pasi ju në atë moment keni qenë edhe me familjen?
Mendoj se Franca nuk është sjellë në mënyrën e drejtë dhe të duhur, për shkak se kjo është një aktakuzë politike. Më befason shumë respektimi prej Francës i një aktakuze të tillë të pastër politike, sepse Franca e di shumë mirë që unë i kam përfunduar këto dyshime në Tribunalin Ndërkombëtar. Ky arrestim është i pa drejtë, ëshë abuzim me ligjin. Ky është një cirk ligjor.
Cilat janë akuzat dhe a e keni pranuar ndërkohë akgakuzën nga Serbia? Ju keni qenë dy herë të akuzuar në Tribunalin e Hagës për krime lufte dhe sipas ekspertëve me të cilët kemi biseduar ne në Deutsche Welle, një aktakuzë tjetër mund të ngrihet vetëm nëse ka dëshmi të reja për krime. A ka diçka të re në këto akuza?
Këto janë vetëm lojë fjalësh, sepse kjo është një materie shumë e thatë. Të gjitha janë vetëm shpifje të regjimit të Millosheviqit, të cilat fillimin e kanë me akuzat nga viti 2004. Shpifjet të tilla nuk janë marrë fare për bazë në Tribunalin e Hagës. E gjitha kjo materie është trajtuar. Pra nuk ka asgjë të re. Deri në vitin 2011 unë jam përbalur me ligjin, me akuza të amandamentuara shumë herë dhe çdo materie që ka ardhur nga kushdoqoftë është shqyrtuar. Pra kjo është një agjendë politike e Serbisë, në të cilën për fat të keq po merr pjesë edhe Franca.
Autoritetet e Serbisë pohojnë se ato kanë dëshmi të reja, të cilat do të dërgohen në Francë së bashku me kërkesën për estradim. Keni ju ndonjë informacion lidhur me dëshmitë e palës serbe, a kanë mbërritur dhe cilat janë ato?
Unë e shoh që tani në Beograd është kthyer klima Millosheviqiane. Zoti Daçiq ka qenë një ndihmës i zotit Millosheviq. Zoti Vuçiq dhe zoti Nikoliq kanë qenë ndihmësa të zotit Sheshel, vartës të tij. Unë e shoh që ata janë kthyer totalisht në logjikën e Millosheviqit, që shihet edhe nga deklarimet e tyre të papërgjegjshme. Kjo dëshmohet edhe nga deklaratat e tyre, sepse politikani nuk duhet të flasë për ligjin. Imagjinoni kur për këto akuza të Serbisë më shumë flasin politikanët se sa ligji. Edhe fakti që ende nuk e kanë sjellë lëndën tregon se ata nuk kanë lëndë. Kjo është vetëm lojë politike.
Për çfarë loje politike e keni fjalën? Mendoni se ata duan t’ju mbajnë sa më gjatë këtu nën masa arresti, apo qëllimi vërtet është ekstradimi në Beograd?
Jo, nuk besoj që ekstradimi është temë. Të gjithë duhet ta kuptojnë se Serbia nuk ka jurisdiksion mbi qytetarët e Kosovës dhe mbi mua. Unë jam i Kosovës, e Serbia nuk ka kurfarë jurisdiksioni në Kosovë. Juridiksionin e ka Kosova. Unë e kam nderuar ligjin ndërkombëtar. Pra jam prej atyre që e ka nderuar ligjin nacional dhe ligjin ndërkombëtar, duke iu përgjigjur vullnetarisht ftesës për proces në Tribunal. Qasja e tanishme e Serbisë është një ofendim ndaj ligjit ndërkombëtar, por edhe ndaj Interpolit dhe parimeve të organizatave ndërkombëtare.
Si e shpjegoni pra faktin që Franca tani e respekton këtë urdhërarrest të Serbisë, kur dihet se ju keni qenë edhe më parë në Francë, në Gjermani dhe vende të tjera? Si shpjegohet mbajtja juaj këtu?
Qasja ndaj Ballkanit dhe ndaj marrëdhënieve Kosovë – Serbi nuk është kuptuar drejt nga Franca, nga qeveria franceze dhe nga autoritetet e tyre. Franca sikur edhe të gjithë të tjerët e kanë për obligim të jenë pjesë e sqarimeve në Ballkan. E nëse Franca bëhet pjesë e agjendave të Beogradit – me apo pa vetëdije – atëherë e ndihmon destabilizimin e Ballkanit dhe njëkohësisht destabilizimin e vetvetes, pra të Evropës. Qasja e autoriteteve franceze në rastin tim është e pakuptueshme.
Të mbetemi edhe pak tek akuzat e Serbisë: Ju jeni përgjigjur dy herë në Tribunalin e Hagës dhe të dyja herët jeni shpallur i pafajshëm. Por ka pasur shumë zëra që thonë se ju keni bërë krime, por vetëm se ato nuk kanë mundur të dëshmohen. Janë përmendur edhe vende konkrete, ku janë bërë krime. Madje edhe kryeministri i Kosovës, Isa Mustafa e ka përmendur emrin e një liqeni…
Nuk e di nëse për Beogradin do të jem ndonjëherë i pafajshëm, por qëllimi im nuk është të dëshmoj pafajësinë para Serbisë. Unë kam faj sa i përket raportit Kosovë – Serbi, sepse kam kontribuar për ndarjen e Kosovës nga Serbia dhe në largimin e pushtetit serb. Sa i përket oponentëve të mi politik në Kosovë, është në nderin e tyre se çka thonë ata. Por një gjë është e qartë: instanca më e lartë juridike që e ka krijuar bota për ish-Jugosllavinë, i ka shqyrtuar të gjitha këto akuza dhe dyshimet. Nuk ka pasur asnjë ndërhyrje në këtë proces, të gjithë dëshmitarët e ftuar kanë dëshmuar dhe prokurori ka deklaruar botërisht në Beograd se asnjë dëshmitar nuk ka qenë i penguar dhe nuk ka munguar në këtë proces. Asnjë provë nuk ka mbetur pa u shqyrtuar në rastin Haradinaj. Këtë e ka thënë prokurori në Beograd, por duket se as kjo nuk mjafton. Atëherë përgjigja ime për Beogradin është: çdo herë do të keni punë me mua.
Çështja e dëshmtiarëve, që është një prej problemeve kryesore që ka rezultuar edhe me krijimin e Gjykatës Speciale dhe zhvendosjen e një pjese të saj në Holandë, me shpjegimin se dëshmtiarët nuk janë të sigurt në Kosovë. Mendoni se mbajtja juaj këtu ka lidhje me Gjykatën Speciale?
E para që dua të them është se një gjykatë më speciale se Tribunali për ish–Jugosllavi nuk ka pasur kurrë. Pra ne e kemi pasur një gjykatë speciale dhe unë jam ballafaquar atje me ligjin, në të gjithë parametrat e mundshëm ligjor, që ka mundur të krijojë bota për atë temë. Asokohe ka pasur edhe shumë më shumë energji për të pasur një gjykatë kredibël, se sa ndoshta në rrethanat e sotme. Pse është krijuar tani një gjykatë tjetër? Unë mendoj se kjo ka të bëjë me mungesën e besimit në gjyqësorin tonë dhe me mungesën e kredibilitetit të shtetit ligjor. Nëse Serbisë i dhemb shumë që unë mund të mos jem pjesë e aktakuzave të ardhshme në këtë gjykatë, për faktin se unë jam përgjigjur ndaj këtyre akuzave, ne nuk mundemi tërë jetën t’ia bëjmë qejfin Serbisë. Pra edhe udhëheqësit në Beograd duhet ta kuptojnë se sjellja e tillë ndaj shqitparëve do të ketë pasoja për popullin e tyre. Është shumë e vërtetë që udhëheqësit e Serbisë i kanë shkaktuar pasoja shumë të rënda Kosovës, Bosnjes dhe Kroacisë, por një pjesë të pasojave e ka pëjetuar edhe populli serb.
Nuk mu përgjigjët në pyetjen: mendoni se mbjajta juaj ka lidhje me Gjykatën Speciale dhe a dyshoni eventualisht se do të ekstradoheni jo në Serbi por në Hagë?
Jo nuk është ashtu. Nuk mund të ketë gjëra të tilla. Kjo nuk lidhet me Gjykatën Speciale. Përkundrazi, insistimi i Serbisë në rastin tim, mund të jetë pasojë e mendimeve të Serbisë, se unë nuk do të jem pjesë e aktakuzave të ardhshme nga Gjykata Speciale. Serbia dëshiron të mos lerë të pastër asnjë person nga periudha e kaluar, ndaj edhe më sulmojnë mua në këtë mënyrë.
Pse Kosova nuk është në gjendje t’i ruajë dëshmitarët në proceset për krime? Pala serbe thotë se në rastin tuaj janë vrarë rreth 30 dëshimtarë?
Ju lutem, unë i marr ofendim deklarimet e palës serbe sa i përket ligjit për mua. Nëse pala serbe është shkaktare e tragjedive në Bosnje, Kroaci dhe Kosovë, e viktimizimit të shqiptarëve, e nxjerrjes së gjysmës së shqiptarëve jashtë vendit… kredibiliteti i saj për ligjin dhe zhvillimet në Kosovë është i diskutueshëm. Edhe sikur të ishin vërtetë të interesuar për ligjin. Ndërsa duke qenë se këtë shtet po e udhëheqin vartësit e dikurshëm të Millosheviqit dhe Sheshelit, kredibiliteti i tyre bëhet edhe më i diskutueshëm. Mos u nxitoni me këto deklarime. Nuk po thotë avokati i zotit Haradinaj, por po thotë prokurori i akuzës dhe atë në Beograd, se nuk ka pasur asnjë mungesë, që nuk ka mbetur asgjë pa u shqyrtuar në rastin Haradinaj dhe se nuk ka ndodhur asgjë me asnjë dëshmitar. Pse duhet dikush të marrë një burim kaq jo kredibël për diskutim, kur ekziston versioni zyrtar i atij që më ka akuzuar në Hagë, pra i prokurorit Serge Brammertz, të cilin e ka thënë edhe në Beograd. Pra kush ka sy dhe vesh, këtë e di.
Zoti Haradinaj, unë megjithatë dua t’ju konfrontoj me të gjitha pohimet, e njëra prej tyre është se ju nuk jeni dënuar, vetëm për shkak se prokuroria nuk ka mundur të sigurojë dëshmitë…
… këtë nuk po e them unë por kryeprokurori Serge Brammertz dhe John Ekart. Këtë e kanë thënë në Beograd dhe kur e thotë pala e akuzës, atëherë e dini se cila është pesha e kësaj deklarate. Nuk e ka thënë gjykatësi që është neutral, nuk e ka thënë avokati si palë mbrojtëse, por e ka thënë pala e akuzës. Unë insistoj ta përsëris këtë, sepse unë në atë kohë kam nderuar vendin tim, kam nderuar aleatët që u rreshtuan krah Kosovës dhe e kam respektuar ligjin ndërkombëtar. E nëse unë kam bërë gjithë këtë nder dhe sakrificë, duke dhënë tetë vjet nga jeta ime dhe nga jeta e vendit tim, atëherë është ofendim që të më nëpërkëmbë pala që është vet fajtore. Ata nuk po i kthejnë tani as të akuzuarit serbë, të cilët po ua kërkon Tribunali sot.
Çfarë duhet të bëjë Kosova për mbrojtjen më të mirë të dëshmitarëve, sepse përveç mungesës së kredibillitetit të institucioneve, edhe mbrojtja e dëshmtiarëve është një prej shkaqeve pse gjykimet e ardhshme do të mbahen jashtë vendit?
Pasi këto gjëra po ndërlidhen edhe me rastin tim, më duhet t’ju them se në vlerësime thuhet se me dëshmtiarët nuk ka pasur problem as në Kosovë dhe as jashtë vendit. Këtë e ka thënë pala e akuzës. Kosova duhet të punojë në ndërtimin e shtetit ligjor, kredibilitetin, sundimin e së drejtës. Kjo nuk mund të bëhet në mënyrë selektive, vetëm për disa dëshmitarë dhe vetëm për disa procese, por për të gjithë.
Pse pra nuk mbahen këto procese në Kosovë, por ka nevojë të shkohet në Hagë?
Besoj se kjo lidhet me vet lindjen e shtetit të Kosovës, me papajtushmëritë e palëve për ekzistencën e shtetit tonë si shtet i pavarur, me agjendat e atyre që janë në kundërshtim të shtetit të pavarur të Kosovë dhe me dobësitë tona në qeverisje dhe në shtetin ligjor. Pra është një kombinim i elementeve të shumta.
Zoti Haradinaj, në Kosovë ka shumë spekulime lidhur me Gjykatën Speciale. Ju pak më parë e thatë se Gjykata Speciale nuk do të merret me rastin tuaj. E dini këtë të sigurt, apo mendoni kështu?
Shikoni, unë nuk kam komunikim me askënd nga kjo Gjykatë për këto tema të caktuara. Njëherë e kam takuar të ngarkuarin e SHBA-së për këtë temë (prokurori i Gjykatës Speciale, David Schwendiman shën.red.), por kjo ka qenë bisedë formale. Nuk mund ta saktësoj pse nuk do të jem, por në vitin 2011 unë e kam pranuar aktakuzën e fundit të amandamentuar. Të gjitha provat që i kanë pasur në rruzullin tokësor i kanë prurë. Kanë sjellë bërllog, rrena, gjëra të cilat edhe sot i dëgjon në mediat e Beogradit. Ka pasur raste kur gjykatësit gjatë procesit tim i kanë nxjerrë dëshmitarët jashtë nga salla dhe i kanë thënë prokurorisë: kurrë më mos përsërisni gjëra të tilla. Baza e argumenteve të Beogradit është turp për ligjin ndërkombëtar.
Emri juaj nuk është përmendur në këtë kontekst, por ju keni qenë komandant në zonën e Dugagjinit dhe me siguri jeni i informuar mbi raportin e Dick Martyt për trafikimin e organeve. Keni ndonjë njohuri nëse gjatë luftës kanë ndodhur gjëra të tilla dhe për përzierjen e UÇK-së?
Për mua janë të pabesueshme. Në bazë të krejt asaj që di, këto akuza nuk qëndrojnë. Nuk mund ta besoj një gjë të tillë.
Do të thotë, ju nuk keni informacione për këto akuza?
Nuk ma rrokë kurqysh as logjika dhe as bindja. Nuk kam informata dhe nuk di se mund të ketë pasur gjëra të tilla.
Mendoni se Gjykata Speciale do të merret edhe me personalitet më të larta të Kosovës, sepse ka spekulime se në mesin e të dyshuarve mund të jenë edhe ata që mbajnë funksione të larta në vend, apo llogarinë do ta pagujnë ata më të vegjlit?
Kosova e ka votuar në parlament formimin e kësaj gjykate dhe Kosova t’i kryejë obligimet e veta. Kjo Gjykatë është krijuar sipas ligjeve të Kosovës dhe me implikim të vendeve të tjera, ndaj Kosova duhet t’i kryejë obligimet e veta, në cilindo nivel që të jenë. Nuk ka lezet me prejudikuar, por Kosova duhet me i kry obligimet e veta. Përndryshe do të mbetet peng e kontestimeve. Imagjinoni situatën me mua – sikur vërtetë të mos i kisha kryer obligimet e mia ndaj drejtësisë! Do të kishte shumë dyshime, shumë hipoteza dhe do të ishte shumë e vështirë të dëshmohet e vërteta.
Zoti Haradinaj, dua të sqarojmë edhë një gjë: ju vërtet mendoni se nuk ka kurfarë shansesh që të ekstradoheni në Beograd dhe çfarë do të ndodhë nëse gjykata në Francë vendos për ekstradimin tuaj?
Unë jam shqitpar, jam i lindur si shqiptar – me origjninë dhe me bindje. Nuk ka popull më të mirë dhe më të zot se shqiptari. Por shqiptarit nuk guxon tia bësh të padrejtën, të cilën nuk e lejon me ndodh. Do të thotë kjo nuk do të ndodhë, as ëndërr dhe as zhgjëndërr.
Pyetja ime ishte çfarë do të ndodhë nëse vendoset të ekstradoheni në Serbi?
Pas meje qëndron e vërteta, qëndron shqiptaria, dhe ekstradimi nuk do të bëhet. Nuk ka kush që mund ta bëjë këtë.
Si e vlerësoni sjelljen e autoriteteve të Kosovës në këtë rast?
E kuptoj: unë kam kriktikë ndaj Prishtinës për një pozicion jo të qëndrueshëm, jo kredibël në shtetin ligjor, në politikat qeverisëse dhe në marrëdhëniet me Serbinë, sepse mendoj se nuk është një marrëdhënie e ndërtuar mirë. Pas rastit tim ka pasur një komjunikim korrekt të instancave të vendit në të gjitha nivelet. Jam shumë i përkrahur nga konsulli ynë këtu në Strazburg, zoti Edon Cana, nga ambasadori ynë në Paris Qendrim Gashi, kam qenë në komunikim me ministrin e Jashtëm zotin Hoxhaj. Pra nuk mund të jap vërejtje të çfarëdo natyre në mobilizimin e Prishtinës zyrtare. Vërejtja ime ka të bëjë me zhvillimet para rastit. Pse Kosova është kaq e dobët që t’i ndodhin gjëra të tilla?
Në parlamentin e Kosovës është mbajtur pas arrestimit tuaj një seancë e jashtëzakonshme dhe një ndër kërkesat më të shpeshta ka qenë ndërprerja e dialogut me Serbinë. Mendoni se dialogu vërtetë duhet të ndërpritet?
Nuk mendoj se duhet të flasim për ndërprerjen e dialogut, ndjeshmërinë apo vazhdimin e dialogut. Por duhet të vendoset kredibiliteti i dialogut.
Çfarë do të thotë kjo?
Ka disa vjet që ankohem se ky dialog është kthyer në abuzim. Ky është më shumë një dialog i arsyetimit të kastave politike në të dyja anët dhe deri diku në shërbim të politikave ditore herë të njërit e herë të tjetrit, për qëllime të brendshme politike. Rreziku në Ballkan vjen nga kastat e korruptuara dhe të kriminalizuara politike, të cilat bashkveprojnë për mbetje në pushtet. Dialogu duhet të hiqet nga këto agjenda. Nëse dialogu shërben për mbajtjen e dikujt në pushtet andej apo këndej, kjo është shumë e rrezikshme për rajonin.
Po për çfarë duhet të bisedohet në dialog?
Për njohjen. Kosova nuk e ka luksin që të vazhdojë me këtë dialog abuziv. Kosova ka një temë të hapur me Serbinë, e ajo është njohja e shtetit, dhe këtë temë duhet ta vendosë në tavolinë. Kuptohet që kjo temë nënkupton edhe bisedime për shumë çështje të tjera, por tema e Kosovës në dialog duhet të jetë njohja e shtetit.
