Boshnjaket që mbajnë shaminë e mbulimit të fytyrës thonë se shpesh ofendohen apo tallen në rrugët e Bosnje-Hercegovinës, por shprehen se janë të vendosura të tregojnë se ndjekin rregullat e fesë.
Nga Albina Sorguc, BIRN
“Kam lindur këtu. Jam rritur këtu… E mendoj këtë qytet si timin,” thotë M.Z, një doktoreshë nga kryeqyteti boshnjak që ka veshur vellon e zakonshme të islamit që mbulon fytyrën, perçen, për 17 vitet e fundit.
Por edhe në Sarajevën e mbizotëruar nga myslimanët, M.Z, e cila nuk donte që emri i saj i plotë të publikohej, thotë se haset shpesh me fyerje ndërsa ecën rrugës – njerëzit e quajnë atë një “ninxha” ose e pyesin përse e fsheh fytyrën – ofendime që ndonjëherë e bëjnë që të vendosë të rrijë në shtëpi sepse “nuk dua të prish ditën”.
M.Z. thotë se prindërit e saj nuk ia kanë mbështetur vendimin për të mbuluar fytyrën, sepse kishin frikë se kjo do ta ndalonte nga arritja e qëllimeve të saj në jetë, edhe pse në fund e pranuan.
Ajo thotë se ishte subjekt i kritikave që në fillimi dhe kujton një profesor t’i ketë thënë: “Ti jeni një nxënëse e mirë. Nuk e di pse duhet ta vësh atë gjë në kokë. Nuk do të arrish kurrë sukses kështu. Pse po ia bëni jetën vetes më të vështirë?”
Ajo arriti të përfundonte studimet universitare dhe të gjente një punë si mjeke, por thotë se nuk mund ta mbulojë fytyrën në punë.
“Është thjesht e pamundur të punosh e mbuluar. E heq shaminë para Qendrës Shëndetësore. Fëmijët tremben nëse nuk mund të ta shohim fytyrën. Kam pranuar faktin se nuk ka asnjë mënyrë tjetër” shpjegon ajo.
Por ajo thotë se njerëzit që e kundërshtojnë për perçen në thelb i kërkojnë të fshehë identitetin e saj fetar: “Ji një myslimane, por vetëm në zemër. Praktikoje fenë tënde brenda shtëpisë. Lutju Zotit, por nuk ke përse ia tregon të gjithëve se çfarë po bën… Unë mendoj se duhej ta tregoja atë që kam në shpirt dhe zemër,” thotë ajo.
Gruaja thotë se ka vënë re se kur prezantohet te të tjerët duke u thënë se kush është dhe çfarë bën, njerëzit ndryshojnë mendim, pavarësisht faktit se mban një shami fytyre.
Numri i saktë i grave që veshin shallin apo vellon islamike në Bosnjë dhe Hercegovinë nuk është i ditur, për shkak se nuk mblidhen të dhëna.
Por shtimi i numrit të grave që e mbajnë atë në vitet e pas luftës lidhet me rritjen e numrit të myslimanëve të Bosnjës që ushtrojnë një interpretim salafi të Islamit, ndryshe nga ai para konfliktit të viteve 1992-95.
Gratë myslimane në Bosnje dhe Hercegovinë i mbajnë perçet për të treguar se respektojnë rregullat fetare, por klerikët në vend kanë mendime të ndryshme në lidhje me idenë nëse ato duhet ta mbulojnë fytyrën plotësisht.
A.S. e cila gjithashtu nuk do t’i publikohet emri, jetoi në Gjermani gjatë luftës dhe nuk dinte shumë rreth fesë.
Por kur u kthye në Sarajevë dhe filloi të mësonte për rregullat fetare, ajo vendosi të mbulonte flokët dhe fytyrën. Ajo kujton se si një grua i tha në rrugë se ishte një Baba Yaga – një shtringë e frikshme nga folklori sllav – ndërsa një tjetër binfëmijën e vet 3-vjeçar t’i gjuante me gur.
“Shkoj rregullisht te bëj vrap. Njerëzit në fillim e shihnin si diçka të çuditshme. Thoshin “shiko! Një ninxha që vrapon.’ Por ata të gjithë më përshëndesin tani”, tha A.S.
Një tjetër grua boshnjake që ka zgjedhur të mbajë niqabin, Edina Taliç, thotë se filloi ta mbulonte fytyrën kur nisi ta mësonte Kuranin përmendësh.
“Niqabi është një aksesor që më bën të ndihem me më shumë dinjitet. Kur e vë, mendova se të gjithë mi ngulnin sytë, por ndihesha mirë dhe isha në paqe,” shpjegon ajo, duke shtuar se kur e ka vënë, i duket sikur ka një kurorë në kokë.
B.S. e cila gjithashtu mban shami fytyre, thotë se kur ishte në shkollë të mesme mbante një shami koke, por më pas vendosi ta mbulonte të gjithë fytyrën.
“Kur kupton se e ke për detyrim, fillon të shkosh në atë drejtim. Po përpiqem të bëj atë që kënaq Allahun”, shpjegon ajo.
Ajo thotë se ndonjëherë fëmijët në rrugë i thonë se duket si një ninxha, por ajo nuk e ka problem, sepse ata janë veçse “kuriozë”.
Megjithatë disa boshnjakë laikë e kundërshtojnë shfaqjen hapur të përkatësive fetare në publik. Një skandal shpërtheu muajin e kaluar pasi gazetarja boshnjake Lejla Colak e krahasoi mbajtjen e burkës dhe niqabit me shfaqjen e lodrave të seksit në publik.
“Feja duhet të jetë intime, ashtu si seksualiteti. Mbajeni për vete dhe ndër ata që mendojnë njëlloj. Mos ia impononi të tjerëve,” shkroi Colak në një postim në Facebook, prej të cilit mori kërcënime me vdekje dhe përdhunim.
Sociologu Dino Abazoviç sugjeron se reagimet negative ndaj grave që veshin niqab janë një formë e kundërshtimit të kthimit të traditës.
Gratë që i veshin ato shpesh akuzohen se e bëjnë këtë vetëm ngaqë paguhen nga klerikët e Arabisë Saudite, të cilët duan të fusin forma më strikte të islamit te myslimanët e moderuar të Bosnjës.
Por nuk ka prova për këtë dhe A.S. ngul këmbë se nuk është e vërtetë: “Kushdo që mendon se ne paguhemi për t’u mbuluar duhet ta provojë vetë dhe të na thotë nëse do t’i japë njeri para”, thotë ajo.
“Disa gra që menduan se do të paguheshin për këtë erdhën në shtëpinë time dhe më thanë: “Kemi filluar të mbajmë shami. A do të përfitojmë ndonjë para për këtë?”
