Dr. Mustafa Mahmud
PSE TË MOS JETË
KUR’ANI VEPËR E
MUHAMMEDIT?
Më tha miku duke i zgjedhur fjalët:
– Nuk dua të të ofendoj sepse e di se sa e respekton dhe mburresh me Kur’anin. Edhe unë pajtohem me ty se Kur’ani është libër i vlefshëm. Por, pse ai të mos jetë vepër e Muhammedit, sepse njeriu me urtësinë e Muhammedit nuk do të paraqiste kurrfarë çudie me shkrimin e një vepre siç është Kur’ani. Kjo më duket më e logjikshme se sa të thuhet që Kur’ani është vepër e All-llahut, libër i shpallur. Ne nuk e kemi parë Zotin që diç të lëshojë nga qielli. Jetojmë në kohën kur është shumë vështirë ta bindish nje riun në ekzistimin e melekut me emrin Xhibril i cili lëshohet nga qielli me librin i cili i është shpallur dikujt.
I thashë plotësisht në mënyrë të qetë:
– Përkundrazi, jetojmë në kohën kur është shumë lehtë të besohet se ekzistojnë melekët si qenie të padukshme dhe se të vërtetat mund t’i përcillen njeriut me anë të Shpalljes. Sot është aq e popullarizuar çdo bisedë për pjatat fluturuese të cilat, të drejtuara nga disa trupa qiellorë të largët, aty-këtu lëshohen në sipërfaqe të planetit tonë, biseda për rrezet e padukshme të cilat kanë veprim vdekjeprurës, pastaj radiovalët të cilat vendosin caqe dhe i qëllojnë. Aty janë edhe fotografitë të cilat në rreze transformohen në vibracione të cilat më vonë i kapin aparatet e vogla të madhësisë së kutisë së duhanit, pastaj lloje të ndryshme kamerash të cilat me sukses i xhirojnë hijet, sytë të cilët shohin në terr, njeriun i cili ec në sipërfaqe të Hënës, anijen kozmike mbi Mars etj.
Sot nuk është kurrfarë çudie të dëgjosh se All-llahu xh.sh. ia ka dërguar melekun – qenien e padukshme, me Shpallje njërit prej Të dërguarve të Tij. Ekzistimi i melekut të quajtur Xhibril sot më pak habit prej asaj që për çdo ditë e dëgjojmë dhe e shohim.
-Sa i përket pohimit tonë se Kur’ani nuk është vepër e Muhammedit a.s. ky pohim bazohet, përveç tjerash, në atë që vijon: Kur’ani sipas formës, shprehjeve, shkronjave të tij dhe vetë përmbajtjes si të tillë, sipas bukurisë së të shprehurit, saktësisë së gjuhës, paraqet diç të pamundur për mundësitë njerëzore. Nëse kësaj ia shtojmë edhe atë se vetë Muhammedi a.s. ka qenë “ummijj’, do të thotë nuk ka ditur të shkruajë e të lexojë e as që ka mësuar në shkollë, nuk ka rënë në kontakt me civilizimet tjera, sepse nuk e ka lëshuar Siujdhesën Arabe, atëherë bie poshtë mundësia e çdo dyshimi dhe shtruarjes së kësi lloj pyetjeve. All-llahu xh.sh. u përgjigjet kështu atyre të cilët thonë se Kur’ani është vepër e njeriut:
“Thuaj: Përpiloni një kaptinë e cila do të ishte e barabartë me kaptinat e Kur’anit dhe ftoni përveç All-llahut, ata të cilët mendoni se do t’ju ndihmonin në këtë”, (Jûnus, 38), do të thotë thirrni në ndihmë xhinnët, melekët dhe të gjithë gjenitë e mendimit njerëzor dhe përpiloni së paku një kaptinë të ngjashme. Kjo thirrje akoma është aktuale. Mirëpo, ende askush asnjëherë nuk arriti të bëjë asgjë.
Nëse Kur’anin e shikojmë nga një aspekt neutral dhe objektiv, do ta eliminonim çdo mundësi të autorësisë së Muhammedit a.s. për shumë arsye:
– E para: Sikur të ishte Kur’ani vepër e tij, atëherë ai në të do ta fuste vetveten; brengat, dëshpërimet e tij, sepse e dimë se Muhammedi për një vit i humbi bashkëshorten Hatixhen dhe xhaxhain Ebu Talibin, të cilët i pati mbështetje të vetme kur filloi të ftojë në Islam.
P.sh.
“Vedduhâ vel-lejli idhâ sexhâ.” – “Pasha paraditën! Pasha natën kur shtrinë errësirën!” (Ed-Duhâ, 1-2). Nga ajeti i cituar shihet se nuk ka pjesë dyfish të rimuara as rimë, por, muzika megjithatë ekziston, dhe ate muzika e brendshme. Të shikojmë edhe disa ajete:
“Rabbi inni vehenel adhmu minni veshtealerre ‘su shejben. Ve lem ekun biduâike rabbi shekijjen”. – “O Zoti im, eshtrat më janë dobësuar dhe tharë, flokët dhe mjekra më janë zbardhur. O Zoti im, nuk kam qenë asnjëherë i refuzuar për gjithçka që të jam drejtuar me dua.” (Merjem, 4).
“Tâhâ! Ma enzelna alejkel Kur’âne liteshkâ. Il-la tedhkireten limen jahsha. Tenzilen mimmen halekal erda vessemavatil- ul. Err-Rrahmânu al-el arshisteva” – “Tâhâ! – Ne nuk ta kemi shpallur Kur’anin që ti të ndiesh mundim dhe vështirësi, por si vërejtje atij i cili në zemër ndien frikë. I shpallur është prej Atij i cili e ka krijuar Tokën dhe qiejt e lartë. I Gjithëmëshirshmi mbisundon gjithësinë.” (Tâhâ, 1-5).
Nëse shqyrtohen ajetet të cilat përmbajnë kërcënim, qartë shihet se ato vetë sikur shndërrohen në gërryerje guri dhe ritmi fiton zë plumbi i cili shurdhon veshët. Kjo bukur mund të shihet nga ajeti vijues:
“Inna erselna alejhim rihan sarsaren fi jevmi nahsin mustemirrin. Tenzi’unnase ke ennehum e’axhazu nahlin munkairin”. – “Ne dërguam mbi ta një erë të fortë në një ditë të kobshme e cila tmerrshëm gjëmonte dhe frynte pa ia nda. I shkulte dhe ngriste njerëzit sikur trupa hurmash, të shkulur.” ( El-Kamer 19, 20)
Fjalët me rrënjë “sarsaren” dhe “munkairin”, sikur është secila gërryerje shkëmbi. Nëse ajeti sjell ndonjë lajm të tmerrshëm siç është ai për përfundimin e përmbytjes (tufanit), shprehjet e fjalive janë të shkurtra sikur të ishin shenja telegrafike të Morseut dhe i tërë ajeti në realitet është telegram shumë i thukët i cili lë mbresë të fortë. Një ajet i tillë është edhe ky:
“Ve kîle ja erdubleî mâeki ve jâ semâu aklii vegidal-mau ve kûdije lemru” – “Dhe është thënë: Oj Tokë, thithe ujin tënd! O qiell ndalu! Dhe uji u tërhoq (në tokë). Urdhri u zbatua.” (Hûd, 44).
Ky lloj i ngjyrshmërisë në gdhendjen e fjalëve, në ndërtimin e fjalive, në ritmin e vetë fjalëve me kuptimet dhe ndjenjat në Kur’an, e arrin kulmin dhe gjithnjë vjen në vendin përkatës, pa kurrfarë ngarkese dhe shtrëngimi.
– E treta: Nëse shkojmë në analizë më të thellë (të tekstit kur’anor), do ta zbulojmë precizitetin e përkryer dhe ligjshmërinë e mrekullueshme. Secili harf është në vendin e tij përkatës pa kapërcim përpara e as vonim. Asnjë fjalë nuk mund të zëvendësohet me tjetrën e as shkronjat e të mos humbet radhitja, harmonia etj., që e bëjnë të përkryer vetë tekstin. Sikur secila fjalë me peshoren më të saktë të jetë zgjedhur prej milion e më tepër fjalëve.
Ky precizitet kulminant, siç do të shohim më vonë, është i papërsëritshëm. Psh. fjala “levakihu” në ajetin:
“Ve erselnerrij’aha levakiha” – “Ne i kemi dërguar erërat të cilat mbarësojnë…” (El-Hixhr, 22). Në të kaluarën ky ajet komentohej si alegori: erërat i shtyjnë retë e bie shi i cili tokën e bën pjellore. Sot megjithatë, është fakt i njohur se era i shtynë retë me elektricitet pozitiv dhe ato ndeshen me retë e elektrizuara me elektricitet negativ. Atëherë shkaktohet vetëtima, murmurima dhe fillon të bie shi. Ja, edhe në atë mënyrë erërat kryejnë një lloj mbarësimi. E dimë, po ashtu, se era e shpërndanë pluhurin mbarësues prej lules në lule me ç’rast e bënë mbarësimin në kuptim të plotë.
Ne këtu pra, jemi para një fjale e cila vërtet e kryen funksionin e vet në kuptim të bartjes me kuptim të vërtetë e shkencor. Kjo fjalë përveç kësaj është edhe e bukur. Ka mundësi që kjo fjalë në mënyrë më të bukur të përdoret në format artistike dhe letrare. Ajo ka edhe ritëm mjaft të harmonishëm. Saktësinë e përkryer në zgjedhjen e fjalës e cila në mënyrë më të bukur do ta transmetonte kuptimin, porosinë, mendimin e caktuar etj., e gjejmë edhe në shumë ajete të tjera si psh. ky të cilin po e citojmë vetëm në përkthim:
“Mos ia hani pasurinë njëri-tjetrit në mënyrë të palejuar dhe mos u shkoni gjykatësve dhe administruesve që në atë mënyrë ta grabitni pasurinë e huaj dhe padrejtësisht ta hani e kënaqeni, e veçmas kur e dini se është ashtu…” (El Bekare, 188). Në ajetin e theksuar është përmendur fjala “tudlu”. Edhe pse ai të cilit i jepet pasuria (ai i cili merr kapital) është “lart” e jo “poshtë”, Kur’ani çdo gjë e vë në vendin e merituar dhe thotë “dora e cila merr mito është dorë e poshtër”, po edhe në qoftë se ajo është dora e sundimtarit. Prandaj, në këtë ajet thuhet “tudlu biha ilel hukkami” dhe kështu me një stil të përsosur është thënë për gjithë ligësinë e atij i cili pranon miton si dhe për poshtërsinë e tij.
Ta marrim edhe ajetin në të cilin flitet për luftën në rrugë të Zotit.
“Çka keni kur ju thuhet të dilni dhe luftoni në rrugë të Zoti, ju mbeteni sikur të ishit të gozhduar përtoke…” (Et-Tevbe,38
Kur’ani këtu e ka përdorur fjalën “iththâ’kaltum” në vend të fjalës “tethâkaltum”… i ngjet dhe përputh shkronjat ashtu që të shpreh në mënyrë sa më të qëlluar sjelljet e frikacakëve të cilët ngjiten përtoke dhe “ngadalë ecin” nga frika kur do të thirren të luftojnë në rrugë të Zotit, andaj edhe vetë shkronjat prej të cilave përbëhet kjo fjalë janë të radhitura ashtu që besnikërisht ta shprehin atë” “ecje të ngadalshme”.
Ajeti i cili flet për mbytjen e fëmijëve prej frikës nga varfëria, ka ardhur në dy forma të ndryshme:
“Mos i mbytni fëmijët tuaj për shkak të varfërisë. Ne ju furnizojmë edhe juve edhe ata.” (El-En’âm, 151).
“Mos i mbytni fëmijët tuaj duke iu frikësuar varfërisë. Ne i furnizojmë ata, edhe juve.” (El-Isrâ 31).
Ndryshimi në mes të dy ajeteve nuk është bërë rastësisht, por për shkaqe të arsyeshme. Në ajetin e parë kemi të bëjmë me varfërinë e cila është e pranishme. Do të thotë, njerëzit janë të varfër, andaj Kur’ani u drejtohet me fjalët “Ne ju furnizojmë edhe juve edhe ata” . Ndërkaq, në ajetin e dytë fjala është për varfërinë si mundësi, andaj Kur’ani u drejtohet fëmijëve dhe qartë ua bën me dije që “Ne i furnizojmë ata, e edhe juve”. Vetëm Kur’ani ka mundur kështu t’i precizojë gjërat dhe askush tjetër. Në situatat e nxjerrjes së një fjale para tjetrës dhe anasjelltas, gjithmonë shohim se ajo është bërë me arsye dhe urtësi. Fjala vjedhës psh. në ajet ka ardhur para fjalës vjedhëse, ndërsa fjala lavire, në ajetin në të cilin flitet për kurvërinë, është nxjerrur para fjalës lavir. Kjo është bërë kështu sepse mashkulli më tepër i është nënshtruar vjedhjes se sa femra, ndërsa në rastin e kurvërisë femra e merr iniciativën dhe me vetë pamjen e jashtme të saj mashkullit ia përgatit kurthin:
“Laviren dhe lavirin, secilin prej tyre veç-e veç, rrahne me nga njëqind shkopinj.” (En-Nûr, 2).
“Vjedhësit dhe vjedhëses preniu duart (si dënim).” (El- Mâide, 38).
Ashtu në Kur’an të dëgjuarit është vënë para të pamurit në më tepër se 16 vende:
“U ka dhënë veshët, sytë dhe zemrat…” (En-Nahl, 78).
“U kemi dhënë juve dëgjimin, pamjen dhe zemrat.” (El Ahkâf, 26).
“Sa mirë, ata çdo gjë do ta dëgjojnë dhe do ta shohin.” (Merjem, 38).
“Vërtet për veshët, sytë, zemrat, për të gjitha këto do të jepet përgjegjësi.” (El Isrâ, 36).
“A nuk do të fshiheshit ju sikur kundër jush të mos dëshmonin veshët e juaj dhe sytë e juaj.” (Fussilet, 22).
“Atij asgjë nuk i përngjet. Ai është Ai i cili çdo gjë dëgjon dhe sheh.” (Esh-Shûrâ, 11).
Gjithmonë pra, së pari është përmendur të dëgjuarit e pastaj të pamurit. Dëgjimi është, pa dyshim, më i ndijshëm dhe më i përkryer se sa të pamurit. Xhindët i dëgjojmë e nuk i shohim. Pejgamberët e Zotit e kanë dëgjuar All-llahun xh.sh. se si flet, kanë biseduar me Të, por asnjë pejgamber nuk ka mundur ta shohë Atë. Muhammedi a.s. Kur’anin e ka pranuar me anë të dëgjimit. Nëna e dallon vajin e fëmijës së saj në ndonjë turmë të madhe edhe nëse nuk e sheh me sy. Të dëgjuarit nuk e lëshon njeriun edhe gjatë kohës së gjumit, përderisa sytë flejnë veshët janë të zgjuar. Ai i cili është mirë i udhëzuar në anatomi e di mjaft mirë që veshi është më preciz se syri.
E njëjta gjë është edhe me nxjerrjen e fjalës pasuri para fjalës fëmijë.
“Atë ditë nuk sjell dobi pasuria e as fëmijët. Vetëm do të jetë i shpëtuar ai i cili i vjen All-llahut me zemër të pastër.” (Esh- Shûarâ, 88).
“Vërtet pasuritë tuaja dhe fëmijët tuaj janë provë, ndërsa te All-llahu ka shpërblim të madh…” (Et-Teg’âbun, 15).
“Vërtet, pasuritë e tyre dhe fëmijët e tyre, atyre nuk do t’u sjellin dobi. Ata janë shokë të zjarrit në të cilin do të mbeten përgjithmonë.” (Âli Imrân, 116).
“A mendojnë ata se do t’i ndihmojmë me pasuri dhe fëmijë dhe se do t’ua shpejtojmë të mirat. Ata nuk ndiejnë.” (El-Mu’minûn, 55).
“Mos t’ju pëlqejë pasuria as fëmijët e tyre. Zoti vetëm do që me to t’i dënojë në jetën e kësaj bote.” (Et-Tevbe, 55).
“Dine, vërtet jeta e kësaj bote është vetëm lojë, zbavitje, stolisje dhe garim i ndërsjellë në shtimin e pasurisë dhe fëmijëve, sikurse shiu i madh pas të cilit bima rritet…” (El- Hadîd, 20). Shembuj të nxjerrjes së pasurisë përpara fëmijëve në Kur’an ka shumë. Sekreti i kësaj qëndron në faktin se pasuria te shumica dërrmuese e njerëzve paraqet thesar më të madh se sa fëmijët.
Në tekstin Kur’anor pastaj gjejmë precizitetin e përkryer, butësinë dhe misterin tërheqës në vetë ndryshimin e fjalëve. Ta marrim vetëm këtë ajet:
“Ve in tâifetâni minel mu’minîne-ktetelû fe aslihû bejnehumâ” – “Nëse dy grupe besimtarësh lëshohen në luftë pajtoni ata…” (El-Huxhurât, 9). Në këtë ajet njëherë është përmendur shumësi (Iktetelu – luftojnë), ndërsa herën e dytë dytësia (fe aslihu bejnehumâ = pajtoni ato dy grupe), ndonëse në ajet flitet vetëm për dy grupe. Ku është fshehtësia? Gjatë kohës së betejës dy palët ndërluftuese bëhen një grup në të cilin gjuan kush kënd e zë. Ndërkaq, në kohën e pajtimit përsëri vjen deri te ndarja dhe formimi i grupeve të veçanta. Bile edhe parafjalët dhe lidhëset të cilat i gjejmë në tekstin Kur’anor, janë të vendosura ashtu që do të humbej harmonia në tekst dhe përmbajtje, po qe se rastësisht lëshohen ato.
Pas çdo parafjale dhe lidhëseje qëndron arsyeja më e thellë dhe parallogaria
më precize. Për këtë është karakteristike fjala
“jes’eluneke” e cila në Kur’an është përmendur në shumë vende:
“Jes’eluneke mâdhâ junfikûne, Kulilafv…” – “Të pyesin çka të ndajnë. Thuaj: Tepricën!” (El-Bekare, 219).
“Jes’elûneke anirr-rrûhi kulirr-rrûhu min emri rabbî…” – “Të pyesin ty për shpirtin, Thuaj: shpirti është çështje e Krijuesit”. (El-Isrâ, 85).
“Jes’eluneke anil-ehil-leti. Kul hije mevâkîjtu linnâsi velhaxhxh”. – “Të pyesin për hënat e reja. Thuaj: Ato janë udhërrëfyes kohe për njerëzit dhe për haxhxh.” (El Bekare, 189 ).
Në të gjitha ajetet e përmendura shohim se përgjigjja në pyetje vjen me fjalën “Thuaj”, por në ajetin në të cilin të folurit është për kodrat, vjen deri te ndryshimi i fjalës “Thuaj”:
“Jes’elûneke anil-xhibâli, fekul jensifuhâ rabbî nesfen”, – “Të pyesin ty për kodrat. Por ti thuaju: Zoti im ato do t’i bëjë hi e pluhur.” (Tâhâ 105). Këtu në vend të fjalës së zakonshme “thuaj” është përdorur edhe fjala “por”. Arsyeja është si vijon: Në të gjitha ajetet e mëparshme fjala është për pyetjet të cilat vërtet i janë shtruar Muhammedit a.s. Mirëpo në ajetin në të cilin është fjala për kodrat, nuk kemi pyetje të drejtpëdrejtë. Sikur All-llahu xh.sh. thotë: E në qoftë se të pyesin për kodrat, por (atëherë) thuaj: Pra, “por” këtu është përdorur majft me mençuri dhe me arsye të thellë. Në ajetin: “Kur robtë e Mi të pyesin për Mua. Unë jam shumë afër. I përgjigjem lutjes së atij i cili më lutet…” (El-Bekare, 187), shohim se nuk është përdorur fjala “thuaj”. Kjo është për arsye se në këtë ajet flitet për Zotin, dhe se Zoti është më kompetent që të japë përgjigje në pyetjen për Vetveten. E ngjashme është çështja edhe me përemrat vetorë të vetës së parë në njëjës dhe shumës (ene dhe nahnu).
Zoti xh.sh. flet për Vete në vetën e parë shumës kur është fjala për veprën e Tij në të cilën janë inkuadruar më tepër se një veti e Tij siç janë krijimi, shpallja dhe ruajtja e Kur’anit:
“Vërtet, Ne e kemi shpallur Kur’anin dhe pa dyshim Ne do ta ruajmë atë.” (El-Hixhr, 9);
“Ne juve ju kemi krijuar! Përse atëherë nuk besoni?” (El- Vâkia, 57);
“Vërtet, Ne e kemi shpallur Kur’anin në një natë të vlefshme dhe të ndershme (Lejletu-l Kadër).” (El-Kadr, 1).
“A doni t’i kushtoni ju sadopak kujdes atij embrioni jetësor. A e keni krijuar ju atë, apo e kemi krijuar Ne.” (El-Vâkia, 58-59).
” Ne i kemi krijuar ata dhe i kemi forcuar pjesët e trupit. Sikur të duam Ne, do t’i zëvendësonim me njerëz të tjerë të ngjashëm.” (El-Insân, 28).
Në të gjitha këto ajete është përdorur përemri vetor i vetës së parë shumës, sepse flitet për veprat e jashtëzakonshme në të cilat marrin pjesë disa atribute të Zotit xh.sh. Ndërkaq në ajetet në të cilat nuk është fjala për vepra të tilla, apo të ngjashme, Zoti xh.sh. kur flet për Vete, flet në vetën e parë njëjës. Kështu p.sh. në ajetin në të cilin flitet për bisedën e Zotit xh.sh. me Të dërguarin e Tij, Musën a.s., është përdorur përemri vetor i vetës së parë njëjës:
“Vërtet vetëm Unë jam Zot, Përveç Meje zot tjetër nuk ka. Andaj vetëm Mua më adhuro, vetëm Mua falmu, që të më përkujtosh Mua…” (Tâhâ, 14). Zoti xh.sh. këtu flet për Vete në vetën e parë njëjës, sepse është prania e Qenies dhe sepse deshirohet të tërhiqet vërejtja për monoteizëm të pastër në adhurim. Precizitetin në shprehje, për të cilin folëm deri më tash, e gjejmë edhe në ajetet tjera. Kështu p.sh. në dy ajetet për durimin (sabrin) ekziston dallimi në përfaqësimin apo mospërfaqësimin e tingullit “el”:
“Dhe bëhu i durueshëm në gjithçka që të godet në këtë punë. Vërtet kjo është më së miri dhe më së drejti.” (Lukmân, 17);
“Kushdo që përmbahet, bën durim e fal, vërtet kjo është prej veprave të mëdha, më të rëndësishme dhe më të mira.” (Esh-Shûrâ, 43).
Në ajetin e fundit ka ardhur dëshmia e madhësisë dhe rëndësisë së durimtarit, sepse ka të bëjë me durueshmëri të dyfishtë: durimtarit padrejtësia i është bërë dhe prej tij po kërkohet durim dhe falje. Kjo gjithsesi është shumë më vështirë të përballohet se sa kur ka të bëjë me durimin në caktimin e Zotit, në fatin të cilit nuk mund t’i iket. Të njëjtin rast me tingullin “el” e gjejmë edhe në ajetet në të cilat flitet për rënien e shiut dhe mugullimin e bimëve:
“Pse ju nuk e vështroni ujin që e pini? A e lëshoni ju nga retë, apo Ne e lëshojmë. Po të dëshironim do ta bënim të njelmët.” (El-Vâkia 68-70);
“Pse ju nuk shikoni dhe nuk i kushtoni kujdes asaj që e mbillni? A jeni ju ata që e bëni të mbijë ajo, apo e bëjmë Ne. Sikur të dëshironim, mund ta bënim aq të thatë sa që e gjitha të shkatërrohet.” (El-Vâkia 63-65).
Në ajetin e parë fjala “Xhealnâhu” është përdorur e pavarur, ndërsa në të dytin ka ardhur me pjesëzën përforcuese “le xhealnâhu”, do të thotë “Ne mesiguri do ta bëjmë aq të thatë…”“El” këtu ka ardhur nga arsyeja se do të gjendet dikush i cili do të shtihet kinse mund t’i shkatërrojë të mbjellat ashtu siç mundet Krijuesi, derisa është e sigurt se askush që është i mençur nuk do të pohojë se mund ta lëshojë shiun nga retë. Andaj dhe nuk ka qenë e nevojshme që për lëshimin e shiut prej reve veçmas të theksohet se ajo punë është ekskluzivisht në mundësinë e Allllahut xh.sh. T’i marrim edhe ajetet në të cilat flitet për të folurit e Ibrahimit a.s. për Zotin xh.sh.:
“I cili më bën të vdes, pastaj më ngjall.” (Esh-Shûrâ, 81).
“I cili (Ai) më ushqen dhe më jep ujë.” (Esh-Shûrâ, 79).
Në ajetin në të cilin flitet për të ushqyerit, pas përemrit lidhor është përmendur përemri vetor “Huve – Ai” që nuk është rasti me ajetin në të cilin flitet për dhënien e vdekjes dhe ringjalljen. Ku është arsyeja? Gjithmonë do të gjenden të atillë të cilët do të thonë se ata janë të cilët ushqejnë (furnizojnë) dhe japin ujë ndërsa askush nuk do të ketë guxim të pohojë se mund të shkaktojë vdekjen apo ringjalljen e dikujt. Të tilla janë edhe ajetet në të cilat All-llahu xh.sh. u drejtohet muslimanëve dhe ithtarëve të “Librave të shenjtë”. Është shumë evident ndryshimi në vetë drejtimin. Në rastin e parë kemi:
“Ju vetëm Mua më përmendni dhe vetëm Mua më përkujtoni, e edhe Unë juve do t’ju përkujtoj”, (El-Bekare, 152), ndërsa në të dytin.
“Përkujtoni begatitë e Mia të cilat ua kam dhuruar.” (El- Bekare, 40).
I njëjti rast është edhe kur Kur’ani u drejtohet atyre që kuptojnë dhe atyre që nuk kuptojnë:
“Frikësomuni Mua, o ju të mençur!” (El-Bekare, 197), thotë Kur’ani duke iu drejtuar atyre që kuptojnë. Të tjerët i porositi: “Ruajuni zjarrit, lëndë djegëse e të cilit janë njerëzit dhe gurët”, (El-Bekare, 24), sepse këta vetëm zjarri mund t’i frenojë. Precizitetin e përmendur në zgjedhjen e fjalëve me të cilat më së miri do të shprehet mendimi i dëshiruar, e gjejmë edhe në ajetet në të cilat Iblisi i betohet Zotit se do t’ia dalë që t’i mashtrojë njerëzit:
“Betohem në fuqinë Tënde, të gjithë do t’i shmangë nga rruga dhe do t’i bëjë të varur.” (Sâd, 82). Iblisi betohet në fuqinë e Zotit, e jo me tjetër gjë. Me këtë ai vërteton diturinë dhe mendjemprehtësinë e tij. Mëshira e Zotit është mbi çdo gjë tjetër, pra Zotit askush dhe asgjë nuk i nevojitet. Andaj dhe kush do le të besojë në Të, e kush s’do, mos të besojë. Atij askush dhe asgjë nuk mund t’i bëjë gjë. Ai në hadithikudsijj thotë: “Këta janë për xhehennem dhe Unë s’mërzitem, kurse këta për xhennet dhe Unë prapë s’mërzitem”. Kjo i takon fuqisë dhe madhërisë së Zotit xh.sh. Kjo është ajo e cila Iblisit i lë hapësirë për veprimin e tij. Ai mund t’i largojë nga rruga dhe t’i shpjerë në mashtrim, sepse Zoti xh.sh. askënd nuk do ta detyrojë që të besojë apo të mos besojë. Andaj dhe Iblisi betohet me fjalët: “Betohem në fuqinë Tënde se të gjithë ata bashkë do t’i largoj nga rruga”: “.. Unë do t’ua vendos kurthin në mënyrë që t’i shmangë nga rruga e drejtë. Do t’u vijë nga para dhe nga prapa, nga e djathta dhe nga e majta…” (El-A’raf, 16-17). Këtu mund të shihet se Iblisi i ka përmendur të katër anët. Mirëpo, nuk ka përmendur se njerëzve do t’u vijë “nga lart” dhe “nga poshtë” (fevka – tahte), sepse “lart” është sundimi ndërsa “poshtë” devotshmëria.
Ai i cili i është përulur Zotit, atij Iblisi (djalli) assesi nuk mundet t’i afrohet. Iblis i më tutje thekson se do ta përdorë gjithë shkathtësinë e tij për t’i larguar nga rruga e drejtë, pastaj edhe prej sjelljeve të mira dhe prej namazit. Atij të cilin nuk e stolisin virtytet e mira as që i nevojitet Iblisi, sepse ai vetveten e mashtron dhe e largon nga rruga e drejtë. Iblisi është vjedhës shumë mendjemprehtë dhe i mençur i cili nuk humb kohën e shtrenjtë për t’i vizituar shtëpitë e zbrazëta e të rrënuara.
Në ajetet Kur’anore pastaj gjejmë se kur është fjala për faljen dhe dënimin, mëshirën dhe hidhërimin, falja dhe mëshira janë të theksuara para dënimit dhe hidhërimit. Kështu në suren Fâtiha thuhet se Zoti xh.sh. “Është i Gjithëmëshirshëm dhe Mëshirëplotë” para se të thuhet se Ai është “Sundues i Ditës së gjykimit”. Në vendet ku flitet se Zoti ia fal kujt të do, ndërsa e dënon kë të dojë, falja është përmendur para dënimit, përveç në dy vende: në ajetin i cili ka të bëjë me prerjen e dorës: “E dënon kë të dëshirojë, ndërsa ia falë kujt të dojë.” (El- Mâide, 40). Kjo vjen nga fakti se dënimi me prerje të dorës është dënim i kësaj bote, pas të cilit vjen falja në Ahiret. Në ajetin në të cilin Isa a.s. flet për ata të cilët e kanë adhuruar, thuhet: “Nëse i dënon, ata janë robërit Tu, ndërsa nëse ua fal, Ti je i Madh në Mundësinë Tënde dhe i urtë në Gjithëditurinë Tënde.”
(El-Maide, 118). Këtu nuk thotë Ti je më i mëshirshmi dhe ai i cili më së shumti falë, nga kurtuazia. Dënimin e përmend para faljes për shkak të madhësisë së mëkatit të cilin e kanë bërë. Precizitetin e lartpërmendur e gjejmë edhe në ajetet në të cilat flitet për kohën. Ardhmëria përmendet në kohë të kaluar. Kështu ngjarjet e Ditës së gjykimit janë theksuar sikur tashmë të kishin ndodhur:
“I është fryrë burisë (surit).” (El-Kehf, 99).
“Edhe qielli është çarë dhe fuqia e tij atë ditë ka rënë.” (El- Hâkka, 16);
“Dhe xhehennemi u është dëftuar të humburve.” (Esh-Shuarâ, 91);
“Dhe janë paraqitur para Zotit tënd të radhitur.” (El-Kehf, 48) .Të gjitha këto ajete i përkthyem në kohën e kaluar ashtu siç qëndrojnë në tekstin Kur’anor, edhe pse është i njohur fakti se këtu koha e ardhshme është shprehur me kohë të kaluar. Sekreti i kësaj qëndron në atë se të gjitha ngjarjet, të tashmet dhe të ardhmet, tashmë kanë ndodhur në diturinë e Zotit e cila është absolute dhe si e tillë nuk është e përkufizuar as me kohë as me hapësirë. Kështu në një ajet gjejmë të flitet për dy kohë plotësisht të ndryshme, andaj na duket se janë kontradiktore, në çka edhe gabojmë: “Caktimi i Zotit ka ardhur, andaj mos e ngutni shpejtoni.”(En-Nahl, 1). Caktimi ka ardhur dhe ka ndodhur.
Zoti xh.sh. u thotë njerëzve që mos ta ngutin caktimin e Tij, si të mos kishte ndodhur. Pra, caktimi ka ardhur në diturinë e Zotit, por ende jo edhe në të njerëzve. Nuk është fjala, siç shihet qartë, për kundërthënie dhe kontradikta, por për saktësi të stërholluar në shprehje, për ligjshmëri, për fshehtësi, zbulim dhe gjetje të urtësive, sekreteve dhe të vërtetësive të kuptimeve të thella Kur’anore.
Këtu theksuam vetëm disa shembuj të cilët mjaft qartë flasin për saktësinë e përkryer të Kur’anit në zgjedhjen e fjalëve, ndryshimin e tyre, në zgjedhjen e vetë shkronjave etj. Askund në tekstin Kur’anor asgjë nuk është e tepërt e as e mangët. Gjithçka është në vendin e vet përkatës. Për ajetet kur’anore në të cilat theksohen të vërtetat shkencore, pastaj për ajetet të cilat flasin për fshehtësitë e gjithësisë, që njeriu sot e kësaj dite po i zbulon, do të flasim me një rast tjetër.
