Vendi i Sunetit në Islam Dhe sqarimi se nuk mund të mjaftohemi me Kuranin pa Sunetin
Dijetari i madh dhe muhadithi i kohës
Muhamed Nasirudin el Albani
Falënderimi i takon vetëm Allahut. Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi të Dërguarin e Allahut, mbi familjen e tij, shokët e tij dhe të gjithë ata që e pasojnë atë!
Kjo është një ligjëratë të cilën e kam mbajtur në qytetin Ed Deuha, kryeqytetin e Katarit, në muajin e Ramazanit të Begatë, në vitin 1392 h. Më pas disa vëllezër më kërkuan botimin e saj, për shkak të dobive të shumta që ajo përmban dhe për nevojën e madhe të muslimanëve për ligjërata të tilla.
Në përgjigje të kërkesës së tyre, për t’u përhapur dobia e saj dhe për historinë, e botoj këtë broshurë, në të cilën kam shtuar disa tema të hollësishme (mbi ato të ligjëratës) me qëllim që të ndihmoj lexuesin e nderuar në perceptimin e ideve kryesore të saj.
Shpresoj nga Allahu i Madhëruar që të më shkruajë në grupin e atyre që mbrojnë Fenë e Tij, përkrahës të Sheriatit të Tij dhe të më shpërblejë për të! Allahu është Bujari më i Madh me atë që i kërkon Atij.
Damask / 22 / Muharrem / 1394 h.
Vendi i Sunetit në Islam Dhe sqarimi se nuk mund të mjaftohemi me Kuranin pa Sunetin
Falënderimi i takon vetëm Allahut. Vetëm Atë falenderojmë, Atij i kërkojmë ndihmë dhe falje të gjynaheve tona. I kërkojmë mbrojtje Allahut prej të keqes së veteve (shpirtrave) dhe punëve tona.
Atë të cilin e udhëzon Allahu, nuk ka kush e humb dhe atë të cilin humb Allahu, nuk ka kush e udhëzon.
Dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç Allahut, Një e i Pashok dhe dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i Dërguari i Tij.
“O ju që keni besuar! Kini frikë Allahun me një devotshmëri të vërtetë dhe mos vdisni ndryshe, vetëm se duke qenë muslimanë!”
“O ju njerëz! Kini frikë Zotin tuaj i Cili ju ka krijuar prej një njeriu të vetëm dhe pastaj krijoi prej tij shoqen e tij e prej atyre të dyve shtoi burra e gra të shumtë! Kini frikë Allahun me të Cilin ju kërkoni të drejtat tuaja dhe ruajeni farefisin! Allahu është Mbikëqyrës mbi ju.”
“O ju që keni besuar! Kini frikë Allahun dhe flisni fjalë të drejta e të vërteta! Kështu, Ai jua rregullon juve punët tuaja dhe jua fal gjynahet tuaja. Kush i bindet Allahut dhe të Dërguarit të Tij, ai ka arritur fitoren më të madhe.”
Thënia më e mirë është Fjala e Allahut, ndërsa udhëzimi më i drejtë është ai i Muhamedit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!). Punët më të këqija janë shpikjet në to, çdo shpikje është bidat (e panjohur më parë në fe) dhe çdo bidat është humbje (nga Rruga e Drejtë), ndërsa çdo humbje e ka vendin në zjarr.
Unë mendoj se nuk do të mundem që në këtë takim bujar -veçanërisht kur në të marrin pjesë dijetarë të nderuar dhe profesora të mëdhenj -, të paraqes ndonjë dije të panjohur nga ata, dhe nëse mendimi im është i vërtetë, atëherë mjafton që me këtë fjalë të jem përkujtues dhe ndjekës i Fjalës së Allahut të Madhëruar: “Dhe përkujto, sepse përkujtimi bën dobi.” [Edh Dharijat: 55].
Fjala ime në këtë natë të begatë nga netët e muajit të begatë të Ramazanit, nuk mendoj që të jetë për sqarimin e ndonjë prej dobive e dispozitave të tij, apo dobinë e namazit të natës (namazi i teravive) në të e të ngjashme me këto, gjëra të cilat i përsërisin zakonisht këshilluesit dhe përmirësuesit, me gjëra të cilat i bëjnë dobi agjëruesve dhe të cilat i kthehen atyre me hajër dhe bereqet. Por unë zgjodha që fjala ime të ishte rreth një çështjeje shumë të rëndësishme, pasi që ajo është prej bazave të sheriatit të respektuar. Eshtë fjala për rëndësinë e Sunetit në Sheriatin Islam.
Misioni i Sunetit në lidhje me Kuranin
Të gjithë ju e dini se Allahu i Madhëruar e zgjodhi Muhamedin (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) për Shpalljen e Tij dhe e veçoi atë me dërgesën e tij. Allahu i zbriti atij Kuranin e ndershëm dhe e urdhëroi atë, në mesin e urdhërimeve të tjera, që t’ia sqarojë atë njerëzve. Allahu i Madhëruar thotë: “Ne të kemi zbritur ty këshillën (sunetin) me qëllim që ti t’ua sqarosh njerëzve atë që u është zbritur atyre.” [En Nahl: 44].
Ajo që mendoj, është se ky sqarim i përmendur në këtë ajet të ndershëm, përmban dy lloje të sqarimit:
I pari: Sqarim të shprehjes dhe ndërtimit të saj, dhe ky është publikimi i Kuranit dhe mosfshehja e tij, përcjellja e tij popullit ashtu si e ka zbritur Allahu i Madhëruar në zemrën e Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem). Kjo është edhe për qëllim në Fjalën e Allahut të Madhëruar: “O i Dërguar! Shpalle atë (Mesazhin) i cili të është zbritur ty nga Zoti yt…” [El Maide, 67].
Aisha (Allahu qoftë i kënaqur me të!), në një hadith të saj ka thënë: “Kushdo që ju thotë se Muhamedi (salallahu alejhi ue selem) ka fshehur diç nga ajo për të cilën është urdhëruar ta shpallë, ai ka bërë shpifjen më të madhe ndaj Allahut.” Pastaj lexoi ajeti e përmendur më sipër.
Këtë hadith e kanë nxjerrë dy shejhat (Buhariu dhe Muslimi).
Ndërsa në një transmetim tjetër të Muslimit thuhet: “Sikur i Dërguari i Allahut të kishte fshehur diç nga ajo për të cilën është urdhëruar ta shpallë, do të kishte fshehur Fjalën e Allahut: “Dhe (kujto) kur ti i the atij (Zejd bin Harithah, skllavi i liruar i Pejgamberit) mbi të cilin Allahu ka dhuruar Begati (duke e udhëzuar në Islam) e edhe ti (O Muhammed) i ke bërë mirësi (duke e liruar atë): “Mbaje bashkëshorten tënde me ty në martesë dhe ki frikë Allahun.” Por ti e mbaje fshehtë në veten tënde atë që Allahu do ta bënte të njohur, ti kishe frikë prej njerëzve (se Muhammedi u martua me gruan e ndarë të skllavit të tij të liruar), ndërkohë që Allahu ka të drejtë më të madhe për ta pasur frikë…” [El Ahzab, 37].
Sqarimi i dytë: Sqarimi i domethënies së shprehjes, fjalisë apo ajetit për të cilin populli ka nevojë që të sqarohet, dhe në shumicën e rasteve kjo ndodh në ajetet e përmbledhura, të përgjithshme dhe të pakufizuara. Kështu që vjen suneti dhe e sqaron të përmbledhurën, veçon të përgjithshmen dhe kufizon të pakufizuarën. Dhe kjo gjë bëhet me fjalën e Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem), ashtu si dhe me veprën dhe aprovimin e tij.
Domosdoshmëria e Sunetit për kuptimin e Kuranit
si dhe disa shembuj për këtë
Fjala e Allahut të Madhëruar: “Vjedhësit dhe vjedhëses pritini dorën e djathtë…” [El Maide, 38], është një shembull i mirë për këtë. Vjedhësi i përmendur është i papërcaktuar ashtu si edhe dora e pakufizuar. Kështu që suneti me fjalë sqaroi të parën dhe e kufizoi atë në vjedhësin i cili vjedh çerek dinari (prej ari), ku thuhet: “Nuk prehet dora veçse për vjedhjen e çereku dinari e më shumë.” (E kanë nxjerrë dy shejhat, Buhariu dhe Muslimi).
Ndërsa të dytën Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) e sqaroi me veprën e tij apo me veprën e shokëve të tij dhe me aprovimin e tij (salallahu alejhi ue selem); ata e pritnin dorën e vjedhësit në kyç, siç është e njohur nëpër librat e Hadithit.
Po kështu edhe suneti i shprehur me gojë nga Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) ka sqaruar se dora e përmendur në ajetin e tejemumit: “…atëherë merrni Tejemum me dhe të pastër duke fërkuar fytyrat tuaja dhe duart.” [El Maide, 6], është për qëllim pëllëmba e dorës; Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) thotë: “Tejemumi merret duke goditur (dheun e pastër) me duar një herë për fytyrën dhe duart.” (E ka nxjerrë Ahmedi, dy shejhat -Buhariu dhe Muslimi- e të tjerë), nga transmetimi i Amar ibën Jasir (radiallahu anhu).
Në vijim po paraqesim disa ajete të tjera të cilat nuk mund të kuptohen me kuptim të saktë ashtu siç ka pasur qëllim Allahu prej tyre, veçse me anë të sunetit.
1. Fjala e Allahut të Madhëruar: “Janë mu ata që besojnë dhe nuk e përziejnë besimin e tyre me padrejtësi, për të cilët ka siguri të plotë. Mu këta janë të udhëzuarit.” [El En’am, 82].
Shokët e Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem) e kuptuan fjalën “me padrejtësi” sipas kuptimit të përgjithshëm i cili përfshin çdo lloj padrejtësie sado e vogël qoftë, ndaj edhe ranë në dilemë për këtë ajet dhe thanë: “O i Dërguari i Allahut! E cili nga ne nuk e ka përzierë besimin e tij me padrejtësi?!” Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) tha: “Nuk është ashtu, por është për qëllim shirku (idhujtaria, vënia shok Allahut). A nuk e keni dëgjuar fjalën e Lukmanit: “Vërtet që shirku është padrejtësi e madhe”? [Lukman, 13].
Këtë hadith e kanë nxjerrë dy shejhat e të tjerë.
2. Fjala e Allahut të Madhëruar: “Dhe kur ju (muslimanë) udhëtoni nëpër botë, nuk është gjynah për ju nëse i shkurtoni faljet tuaja, në qoftë se keni frikë se jobesimtarët mund t’ju sulmojnë.” [En Nisa, 101].
Kuptimi i drejtpërdrejtë i këtij ajeti është se për shkurtimin e namazit në udhëtim është i kushtëzuar me ekzistencën e frikës; ndaj edhe disa prej sahabeve e pyetën të Dërguarin e Allahut (salallahu alejhi ue selem): “Si është puna jonë që e shkurtojmë namazin (në udhëtim), përderisa tani kemi siguri?!” Ai (salallahu alejhi ue selem) tha: “Kjo është sadaka (lëmoshë) të cilën Allahu ua ka dhënë juve, ndaj pranojeni sadakanë e Tij.” (E transmeton Muslimi).
3. Fjala e Allahut të Madhëruar: “Të ndaluara për ju (për t’i ngrënë) janë: bagëtitë e ngordhura (e të patherura), gjaku …” [El Maide, 3].
Por suneti me fjalë ka sqaruar se peshku dhe karkaleci i ngordhur, si dhe mëlçia dhe shpretka prej gjakut, janë të lejuara që të hahen. Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) thotë: “Neve na janë lejuar dy të ngordhta dhe dy gjakra: karkaleci dhe peshku (me të gjitha llojet e tij), dhe mëëlçia e shpretka.”
(Këtë hadith e ka nxjerrë Bejhakiu e të tjerë, të ngritur te Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) si dhe meukuf (si fjalë e sahabiut) gjithashtu. Zinxhiri i transmetimit meukuf është i saktë, dhe ai merr gjykimin e hadithit merfu, sepse për këtë gjë nuk mund të flitet sipas mendjes.
4. Fjala e Allahut të Madhëruar: “Thuaj (O Muhammed): “Unë nuk gjej në atë që më është shpallur mua ndonjë gjë të ndaluar për ngrënie për atë njeri që dëshiron të hajë prej atyre, përveç kafshëve të ngordhura, gjakut të derdhur (në therjen e tyre) ose mishit të derrit, pasi ky i fundit është vërtet i ndyrë, ose mishin e papërkushtuar Allahut i cili është bërë kurban për të tjerë në vend të Allahut …” [El Maide, 145].
Më pas vjen suneti dhe bën të ndaluara (haram) edhe gjëra të tjera të cilat nuk përmenden në këtë ajet, siç është fjala e Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem): “Cdo kafshë e egër me dhëmbë me majë (mishngrënëse) dhe çdo shpend me kthetra është haram (që t’i hahet mishi).”
Në këtë temë kanë ardhur edhe hadithe të tjera që ndalojnë gjëra të papërmendura në ajet, siç është fjala e Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem) në luftën e Hajberit: “Allahu dhe i Dërguari i Tij ua ndalon (ngrënien e mishit) të gomarit të butë, sepse ai është i ndyrë.” (E kanë nxjerrë dy shejhat, Buhariu dhe Muslimi).
5. Fjala e Allahut të Madhëruar: “Thuaj: “Kush e ka ndaluar veshjen e bukur me rrobat e dhuruara prej Allahut, të cilat Ai i ka krijuar për robët e Tij, si dhe Tajibatet (ushqimet e pastra e të ligjshme për ju nga Allahu) si mirësi për ju?” [El Araf, 32].
Por suneti ka sqaruar se disa prej zbukurimeve janë të ndaluara. Eshtë përcjellë se Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) doli një ditë tek sahabet e tij dhe në një dorë mbante mëndafsh dhe në tjetrën ar, dhe tha: “Këto dyja janë haram për meshkujt nga populli im dhe hallall për gratë e tyre.” (E ka nxjerrë el Hakim dhe e ka konsideruar të saktë.)
Hadithet në këtë kuptim janë të shumta dhe të njohura, në dy sahihat dhe në libra të tjerë të hadithit, si dhe shembujt për këtë temë janë të shumta dhe të njohura për dijetarët që merren me shkencën e hadithit dhe të fikhut.
Nga sa pamë më sipër na bëhet e qartë, o vëllezër, rëndësia e sunetit në sheriatin Islam. Sikur t’i rishikojmë shembujt e përmendur, pa folur për shembujt e tjerë të papërmendur, bindemi plotësisht se nuk ka rrugë tjetër për kuptimin e Kuranit të nderuar me kuptim të saktë veçse të shoqëruar me sunetin (e Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem).
Në shembullin e parë, sahabet e kuptuan “padrejtësinë” e përmendur në ajet sipas kuptimit të drejtpërdrejtë dhe sipërfaqësor, dhe megjithëse ata kanë qenë ashtu si ka thënë Ibën Mesudi: “Më të mirët e këtij ymeti, me zemrat më të pastra, më të thelluarit në dije dhe më pak të shtirurit”, por megjithatë ata gabuan në kuptimin e kësaj fjale, dhe sikur Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) të mos i kthente ata nga gabimi i tyre dhe të mos i udhëzonte ata në domethënien e saktë të fjalës “padrejtësi” në këtë ajet, dhe se ishte për qëllim shirku, ne do t’i kishim pasuar ata në gabimin e tyre, por Allahu i Madhëruar na ruajti ne nga kjo gjë falë udhëzimit dhe sunetit të Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem).
Ndërsa në shembullin e dytë; sikur të mos kishte ardhur hadithi i përmendur, do të kishim mbetur në dilemë të paktën për çështjen e shkurtimit të namazit në udhëtim në rast sigurie, nëse nuk shkojmë në kushtëzimin e frikës për shkurtimin e namazit siç është kuptimi i jashtëm i ajetit, si dhe ashtu siç i shkoi në mendje kjo gjë disa sahabeve, sikur të mos e kishin parë Pejgamberin (salallahu alejhi ue selem) që t’a shkurtonte namazin në udhëtim dhe ata bashkë me të, edhe pse ishin të siguruar nga armiku.
Gjithashtu në shembullin e tretë, sikur të mos ishte hadithi, ne do të kishim bërë të ndaluara për veten shumë gjëra të cilat na janë lejuar për t’i ngrënë: karkaleci dhe peshku, si dhe mëlçia dhe shpretka.
Edhe në shembullin e katërt, sikur të mos ishin hadithet e përmendura dhe ato të papërmendura këtu, ne do të kishim bërë të lejuar ato gjëra që Allahu na i ka ndaluar në gjuhën e Pejgamberit të Tij (salallahu alejhi ue selem), prej kafshëve të egra (mishngrënëse) dhe shpendëve me kthetra (grabitqarë).
Po kështu edhe në shembullin e pestë; sikur të mos kishin ardhur hadithet që lidhen me të, ne do të kishim lejuar gjëra që Allahu na i ka ndaluar në gjuhën e Pejgamberit të Tij (salallahu alejhi ue selem), prej mëndafshi dhe ari.
Ndaj edhe dikush prej selefëve ka thënë: “Suneti gjykon para Kuranit.”
Humbja e atyre të cilët mjaftohen me Kuranin pa sunetin
Për të ardhur keq, janë gjendur disa prej komentatorëve të Kuranit dhe disa shkrimtarë bashkëkohorë që kanë shkuar në mendimin se lejohet ajo që përmendëm në dy shembujt e fundit prej lejimit të ngrënies së kafshëve grabitqare dhe të veshjes së arit dhe të mëndafshit, duke u bazuar vetëm në Kuran.
Madje në kohën tonë është gjendur edhe një grup i cili quhet “Kuranijun” dhe e komentojnë Kuranin sipas dëshirave dhe mendjeve të tyre, pa u mbështetur për këtë gjë në sunetin e saktë. Madje suneti tek ata vjeën pas dëshirave të tyre; ai sunet që u përputhet atyre, bëjnë sikur e marrin atë dhe atë që nuk u përputhet atyre, e hedhin pas shpine.
Sikur Pejgamberi (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) të ketë pasur për qëllim këta me fjalën e tij në hadithin e saktë: “Të mos e gjej ndokënd prej jush të mbështetur mbi kolltukun e tij dhe kur t’i vijë ndonjë nga çështjet e mia për të cilat kam ardhëruar apo ato që kam ndaluar, e të thotë: “Nuk e di! Cfarë gjejmë në Librin e Allahut e pasojmë.” [E transmeton Tirmidhiu]. Në një transmetim tjetër jo të Timirdhiut, thuhet: “Cfarë gjejmë në të (në Kuran) haram, e bëjmë haram.’ Por mua më është dhënë Kurani dhe një tjetër si ai bashkë me të.”
Dhe në një transmetim tjetër thuhet: “Vërtetë që ajo që ka ndaluar i Dërguari i Allahut është njësoj si ajo që ka ndaluar Allahu.”
Madje për të ardhur keq është se një prej shkrimtarëve të respektuar ka shkruar një libër për legjislacionin e Islamit dhe akiden (bindjen) e tij dhe në fjalën hyrëse të tij thotë se e ka shkruar atë libër pa pasur asnjë burim apo referim tjetër përveç Kuranit!
Ky hadith i saktë argumenton prerë se sheriati Islam nuk është vetëm Kuran, por ai është Kuran dhe Sunet, dhe kushdo që kapet për njërin prej tyre dhe e lë tjetrin, ai nuk është kapur për asnjërin prej tyre, pasi që secili prej tyre urdhëron për të kapurit për tjetrin, siç thotë Allahu i Madhëruar: “Kushdo që i bindet Pejgamberit, ai i është bindur Allahut.” [En Nisa, 80].
“Por jo, për Zotin tënd! Ata nuk janë besimtarë derisa të mos zgjedhin ty për të gjykuar në të gjitha mosmarrëveshjet mes tyre, derisa të mos mbetet në veten e tyre asnjë pikë kundërshtimi ndaj vendimeve të tua dhe derisa t’i pranojnë ato (vendimet e tua) plotësisht të nënshtruar.” [En Nisa, 65].
“Kur Allahu dhe i Dërguari i Tij kanë vendosur për një çështje, nuk i takon asnjë besimtari dhe asnjë besimtareje që në vendimin e tyre të bëjnë ndonjë zgjidhje tjetër. Dhe kushdo që nuk i bindet Allahut dhe të Dërguarit të Tij, padyshim që ka humbur në gabim të qartë.” [El Ahzab, 36].
“Dhe çfarëdo që t’ju japë juve i Dërguari, atë merreni dhe çfarëdo që ai ua ndalon juve, hiqni dorë (prej saj).” [El hashr, 7].
Me rastin e përmendjes së këtij ajeti, më ka bërë përshtypje ajo që është transmetuar nga Ibën Abasi (Allahu qoftë i kënaqur me të!) se: “Një grua erdhi tek ai dhe i tha: “Ti je ai që thua: “Allahu i mallkoftë ato që heqin vetullat e veta dhe ato që ua heqin ato të tjerave, ato që bëjnë tatuazhe dhe ato që ua bëjnë të tjerave…” Ibën Abasi tha: “Po”. Ajo tha: “Por unë e kam lexuar Librin e Allahut nga fillimi në fund dhe nuk e kam gjetur këtë që thua ti!” Ai i tha: “Sikur ta kishe lexuar, do ta kishe gjetur. A nuk ke lexuar: “Dhe çfarëdo që t’ju japë juve i Dërguari, atë merreni dhe çfarëdo që ai ua ndalon juve, hiqni dorë (prej saj).” Ajo tha: “Po!” Ai tha: “Epo unë e kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) të thotë: “Allahu i mallkoftë ato që heqin vetullat …” [Ky hadith është muttefekun alejhi].
Mosmjaftimi i gjuhës për kuptimin e Kuranit
Nga ajo që kaloi bëhet e qartë se askush, sado i ditur të jetë në gjuhën arabe dhe stilet e saj, nuk ka rrugëdalje për kuptimin e Kuranit të Lartë pa u ndihmuar për këtë me sunetin e Pejgamberit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!), të folur apo të vepruar. Ai nuk ka për të qenë më i ditur në gjuhë se sa shokët e Pejgamberit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) me gjuhën e të cilëve ka zbritur Kurani, duke qenë se ende nuk ishte prekur nga ndotja e gjuhëve të huaja, gjuha popullore dhe dialektet e ndryshme. Megjithë këtë, edhe ata gabuan në kuptimin e ajeteve të mëparshme kur u mbështetën vetëm në gjuhën e tyre.
Prej këtu, është e pakundërshtueshme se sa më shumë i ditur të jetë njeriu me sunetin e Pejgamberi (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!), aq më i aftë është ai për të kuptuar Kuranin dhe për nxjerrë ligjet nga ai, ndryshe nga ai i cili e injoron sunetin, e si mund të jetë me atë që nuk e konsideron fare atë dhe as nuk ia hedh vështrimin atij?
Prandaj, prej rregullave bazë për të cilat kanë rënë dakord dijetarët është që Kurani të komentohet me vetë Kuranin dhe me Sunetin [1], pastaj me fjalët e sahabeve …
Prej këtu na bëhet i qartë shkaku i humbjes së dijetarëve të fjalës (skolastkët, mutekelimunët) e hershëm e të rinj, si dhe të kundërshtuarit e selefëve nga ata, në bindjet e tyre dhe aq më tepër në lidhje me rregullat e fikhut dhe sheriatit; ai shkak është largimi i tyre nga suneti dhe njohja e tij, dhe të gjykuarit e tyre sipas mendjes dhe dëshirave të tyre në ajetet e cilësive të Allahut dhe të tjera. Nuk ka më të bukur këtu se fjala që thuhet në “Sherhu el Akide et Tahavije”, botimi i katërt, f.212:
“Si mund të flasë për bazat e fesë ai i cili nuk e ka marrë atë nga Kurani dhe Suneti, por e ka marrë nga fjala e filanit dhe fistekut? Nëse ai pretendon se e ka marrë atë nga Libri i Allahut, dhe tefsirin (komentimin dhe shpjegimin) e Librit të Allahut nuk e ka marrë nga hadithet e Pejgamberit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!), as nuk vështron në to (në hadithe) dhe as në atë që kanë thënë sahabet dhe tabiinët, të cilat janë përcjellë tek ne nga transmetuesit e besueshëm të cilët i kanë analizuar dijetarët kritikë; e këta nuk kanë përcjellë vetëm tekstin e Kuranit, por tekstin dhe domethënien e tij, dhe nuk e mësonin Kuranin ashtu si e mësojnë fëmijët, por e mësonin atë bashkë me kuptimet e tij. Kushdo që nuk e ndjek rrugën e tyre, ai flet nga mendja e tij dhe kushdo që flet nga mendja e tij duke menduar se ajo është feja e Allahut, pa e marrë atë nga Kurani, ai është mëkatar edhe nëse ia qëllon të vërtetës, ndërsa ai që merr nga Kurani dhe Suneti, është i shpërblyer edhe nëse gabon, e nëse ia qëllon të vërtetës, atij i shumëfishohet shpërblimi.”
Më pas, në faqen 217, ai thotë:
“Pra, ajo që është obligim është dorëzimi tek Pejgamberi (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) dhe nënshtrimi para urdhërit të tij. Ta presim njoftimin e tij me pranim dhe besim, pa e kundërshtuar atë me supozime të kota të cilat i quajmë “logjikë”, dhe pa i mveshur atij mëdyshje dhe dyshime, apo duke privilegjuar idetë e burrave dhe plehrat e mendjeve të tyre para urdhërit të tij (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!). Ne duhet ta njësojmë atë (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) në të marrurin për gjykues, në dorëzimin para tij, në nënshtrimin dhe përuljen para urdhrit të tij, njësoj siç njësojmë Dërguesin e tij, Allahun e Lartësuar me adhurim, nënshtrim, përulje, kthim me pendim dhe mbështetje.”
Fjala përmbledhëse është se: të gjithë muslimanët e kanë obligim që të mos bëjnë dallim dhe të mos ndajnë mes Kuranit dhe Sunetit për nga obligueshmëria e të marrurit prej të dyve atyre dhe për ngritjen e sheriatit mbi të dy ato. Kjo është garancia e tyre që të mos anojnë djathtas e majtas dhe të mos kthehen të zmbrapsur e të humbur, siç e ka thënë i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) me fjalën e tij: “Kam lënë në mesin tuaj dy gjëra, me të cilat nuk keni për të humbur nëse kapeni për to: Librin e Allahut dhe Sunetin tim. Ato dy nuk kanë për t’u ndarë kurrë nga njëri-tjetri deri sa të vijnë tek Hauzi (në botën tjetër).” [E transmeton Maliku por jo me xinxhir të lidhur dhe El Hakim me zinxhir të lidhur dhe të mirë (Hasen)].
Vërejtje e rëndëshishme:
Eshtë mëse e natyrshme që pas kësaj të them:
Suneti, i cili ka gjithë këtë rëndësi në nxjerrjen e ligjeve, është Suneti i vërtetuar dhe i saktë nga Pejgamberi (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!), sipas rrugëve shkencore dhe zinxhirëve të saktë të transmetimit, të njohura tek ata që kanë dije rreth hadithit dhe dijetarët e tij, dhe nuk janë ato hadithe që gjenden brenda librave të ndryshëm të Tefsirit e Fikhut, përgëzimit dhe kërcënimit, prekjes shpirtërore dhe këshillimit, etj, pasi që në këto libra gjenden shumë hadithe të dobëta, të panjohura dhe të shpikura, madje nga disa prej tyre Islami shfajësohet; siç është për shembull: hadithi i Harutit dhe Marutit, historia e Garanikëve (idhujve të krahasuar me zogjtë e bardhë), për të cilat kam shkruar një libërth të veçantë, i cili është botuar[2], ndërsa një numër të madhe të tyre e kam nxjerrë në librin e madh “Vargu i haditheve të dobëta e të shpikura, dhe influenca e keqe e tyre në popull”, numri i haditheve të të cilit kanë arritur deri tani në katër mij hadithe mes haditheve të dobëta e të shpikura. Deri tani janë botuar vetëm pesëqind hadithe prej tyre.[3]
Pra, detyra e dijetarëve, dhe veçanërisht e atyre që u përhapin njerëzve fikhun dhe fetvatë e tyre, është që të mos guxojnë të argumentojnë me një hadith të caktuar deri sa të sigurohen për vërtetësinë e tij, pasi që librat e fkhut tek të cilat ata kthehen, zakonisht janë të mbushura me hadithe të dobëta, të papranueshme dhe të pabaza, siç është e njohur tek dijetarët.
Kisha filluar një projekt të rëndësishëm për mendimin tim dhe shumë të dobishëm për ata që merren me fikhun, të cilin e titullova: “Hadithet e dobëta dhe të trilluara në librat nënë të fikhut”, duke pasur për qëllim me këto libra:
1. “El Hidaje”, i Marginani-t, në fikhun hanefi.
2. “El Mudevene”, i Ibën el Kasim, në fikhun maliki.
3. “Sherhul Vexhiz”, i Er Rafii, në fikhun shafii.
4. “El Mugni”, i Ibën Kudames, në fikhun hanbeli.
5. “Bidajetul Muxhtehid”, i Ibën Rushd el Andalusi, në fikhun krahasues mes medhhebeve.
Por nuk m’u mundësua plotësimi i tij, me keqardhje e them, pasi që revista kuvajtjane “Ndjeshmëria Islame”, e cila premtoi se do ta punlikonte dhe e mirëpriti atë, nuk e bëri këtë gjë kur e pa atë.
Përderisa kjo më iku, shpresoj të kem sukses në ndonjë rast tjetër me lejën e Allahut të Madhëruar, që vëllezërve të cilët angazhohen me fikhun t’u vendos një metodologji shkencore të përpiktë që t’u vijë në ndihmë atyre dhe t’ua lehtësojë rrugën e njohjes së gradës së haditheve duke u kthyer në referencat e domosdoshme prej librave të hadithit, si dhe të sqaroj të veçantat dhe veçoritë e tyre, dhe se ku mund të mbështetesh prej tyre. Allahu është Ai i Cili jep sukses.
Dobësia e hadithit të Muadhit i cili flet për mendjen dhe çfarë kundërshtohet tek ai
Para se ta mbyll këtë fjalë, mendoj se duhet patjetër që të tërheq vëmendjen e vëllezërve që janë prezent, në një hadith të njohur pa përmendjen e të cilit rrallë mund të ketë ndonjë libër nga librat e Usuli Fikhut, për faktin se ai është i dobët nga senedi i transmetimit dhe bie në kundërshtim me përfundimin e arritur nga kjo ligjëratë; për moslejimin e bërjes dallim mes Kuranit dhe Sunetit në nxjerrjen e ligjeve, dhe obligueshmëria e të marrurit e të dyve atyre së bashku.
Eshtë fjala për hadithin e Muadh ibën Xhebel (Allahu qoftë i kënaqur me të!), se gjoja Pejgamberi (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) i tha atij kur e dërgoi në Jemen:
-Me çfarë do të gjykosh?
-Me Librin e Allahut.
-Po nëse nuk gjen gjë në të?
-Me Sunetin e të Dërguarit të Allahut.
-Po nëse nuk gjen as në të?
-Përpiqem me mendimin tim dhe nuk neglizhoj.
-Falënderuar qoftë Allahu, i Cili i dha sukses misionerit të të Dërguarit të Allahut për atë që e do i Dërguari i Allahut.”
Dobësia e senedit të këtij hadithi nuk është mundësia të sqarohet tani, por unë e kam sqaruar atë me sqarim të gjerë për të cilin ndoshta nuk jam kaluar nga ndonjë, në vargun e haditheve të dobëta, të përmendur më parë[4], por mjafton këtu të përmend se prijësi i besimtarëve në hadith, imam Buhariu (Allahu e mëshiroftë!), ka thënë për të: “Hadith i refuzuar, i papranueshëm”.
Pas kësaj, mund të filloj me sqarimin e kundërthënies që përmenda më sipër, dhe të them:
Ky hadith i Muadhit i vendos gjykatësit një metodë në gjykim, në tre faza, dhe nuk lejohet që ai të kërkojë për gjykimin e një çështjeve në mendjen e tij veçse pasi të mos e gjejë atë në Sunet, dhe të mos e kërkojë gjykimin në Sunet veçse pasi të mos e ketë gjetur në Kuran.
Për të gjykuarit me mendjen, kjo është një metodologji e saktë tek të gjithë dijetarët, të cilët gjithashtu thonë: “Kur vjen etheri, rrëzohet të gjykuarit me mendje.”
Por në lidhje me Sunetin kjo nuk është e saktë, sepse Suneti dominon mbi Librin e Allahut dhe e sqaron atë, kështu që duhet të kërkojë në Sunet për gjykimin e asaj çështje të caktuar, edhe nëse mendon se ajo gjendet në Kuran, për shkakun që përmendëm.
Pra, Suneti nuk është me Kuranin ashtu si është mendja me Sunetin. Jo, asnjëherë. Kurani dhe Suneti duhet të konsiderohen një burim i vetëm, dhe mes tyre nuk ka kurrë ndarje, siç është përmendur në fjalën e Pejgamberit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!): “Mua më është dhënë Kurani dhe një tjetër si ai bashkë me të.” D.m.th. Suneti. Po kështu edhe në fjalën e tij (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!): “Ato dy nuk kanë për t’u ndarë kurrë nga njëri-tjetri deri sa të vijnë tek Hauzi.”
Kështu që, radhitja e përmendur në ndarjen e tyre nuk është e saktë, pasi që kjo do të thotë se ata ndahen nga njëri-tjetri, gjë e cila është e pavërtetë, siç e sqaruam më parë.
Kjo ishte ajo për të cilën doja të tërhiqja vëmendjen, e nëse ia kam qëlluar, ajo është prej Allahut, e nëse gaboj, kjo është prej meje. Lus Allahun e Lartësuar të na ruajën ne dhe ju nga rrëshqitjet dhe nga çdo gjë që Ai nuk e pëlqen!
Lutja jonë e fundit është:
Falënderuar qoftë Allahu, Zoti i botëve!
shenime
[1] Dhe nuk themi ashtu si është hapur tek shumë prej njerëzve me dije se: “Kurani komentohet me Kuran dhe nëse nuk ekziston Sunet, pastaj komentohet me Sunet”, për arsyen që do e shohim më pas në fund të kësaj brochure, në fjalën për hadithin e Muadh ibën Xhebel (Allahu qoftë i kënaqur me të!).
[2] Titulli i saj është “Hedhja e katapultave për rrëzimin e historisë së garanikëve”, botim i “Mektebul Islami”.
[3] Numri i tyre tashmë i ka kaluar pesë mij hadithe dhe janë botuar të gjitha.
[4] Ai gjendet me nr. 885 në vargun e përmendur.
