Arabia Saudite dhe Irani mund të shkojnë drejt një lufte të madhe.
Lufta e fundit e pushtetit në Riad, rrëzimi i një rakete jemenas mbi kryeqytetin saudit dhe alarmi saudit në rritje lidhur me pozitën forcuese të Iranit në Lindjen e Mesme kanë krijuar një krijesë potencialisht vdekjeprurëse të paqëndrueshmërisë.
Lufta midis dy fuqive të mëdha mund të fillojë kudo në rajon, duke përfshirë edhe në Gjirin Persik. Por Libani mund të jetë faji i një tërmeti të mundshëm. Saad Hariri, kryeministri i mëparshëm i Libanit, u thirr kohët e fundit në Riad dhe dha dorëheqjen nga pozita e tij mbi “ndërhyrjen” e Iranit. Megjithatë, raportet tregojnë se ai e la pushtetin nën detyrimin saudit. Riadi zyrtar gjithashtu ka akuzuar Hezbollahun, aleatin më të madh të Iranit në rajon, për shpalljen e luftës kundër Arabisë Saudite. Izraeli, i shqetësuar për zgjerimin e Iranit në Siri dhe Irak dhe forcën ushtarake në rritje të Hezbollahut, është raportuar të formojë një partneritet me Sauditë në mënyrë që të rikthejë ndikimin iranian.
Shqetësimet e Jerusalemit dhe Rijadit me pushtetin e Iranit ndahen nga administrata Trump, e cila jo vetëm që ka kritikuar marrëveshjen bërthamore të Iranit, por ka treguar një shtytje më agresive kundër pushtetit rajonal të Teheranit.
Arabia Saudite, e goditur nga problemet e brendshme dhe një luftë e ashpër në Jemen, mund të tundohet nga një opsion ushtarak kundër Iranit. Entuziazmi i tij për përdorimin e armëve mund të ndahet edhe nga udhëheqja politike e Izraelit dhe nga disa elementë të qeverisë së SHBA. Megjithatë, një luftë kundër Iranit është shumë e rrezikshme dhe shumë e vështirë për të zhdukur pushtetin iranian ose për të dobësuar Republikën Islamike në shtëpi. Nëse ndonjë gjë, Irani ka demonstruar një aftësi të çuditshme për të shfrytëzuar strategjinë e SHBA në Lindjen e Mesme për të zgjeruar interesat e veta. Një qasje më e sigurt amerikane-saudite-izraelite mund të shpërthejë në mënyrë spektakolare, duke e zhytur rajonin në kaos të mëtejshëm pa zgjidhur rivalitetin arabo-persian.
Pushtimi i SHBA-së i vitit 2003 i Irakut njoftoi rritjen e Iranit dhe nxiti një ndjenjë gjithnjë në rritje të ankthit saudit. Që atëherë, Teherani është shfaqur si një ndërmjetës i fuqishëm në Bagdad, Damask dhe Bejrut. Marrëveshja bërthamore e Iranit dhe politikat e Presidentit Obama për angazhimin e Iranit, ndërsa ishin të dobishme për interesat amerikane, u shikuan nga sauditët me dyshim të thellë. Udhëheqja e re saudite, e udhëhequr nga Princi i Kurorës Mohammad bin Salman, ka nisur një politikë agresive kundër Iranit në të gjithë rajonin.
Sauditët ishin një mbështetës i madh i opozitës siriane që luftonte kundër regjimit të Asadit dhe i mbështeti grupet sunite kundër ndikimit iranian në Liban. Por goditja më e fortë e Rijadit kundër Iranit ka ndodhur në Jemen. Sauditët kanë nisur një luftë shkatërruese ajrore kundër objektivave civile dhe ushtarake të Jemenit për të përmbysur milicinë pro-iraniane të Houthit. Raketat e nisura kundër Riadit javën e kaluar kanë origjinën nga Jemeni dhe ka gjasa në hakmarrje për fushatën ajrore të vazhdueshme të Rijadit.
Ndërsa Riad mund të ketë goditur një qëndrim më muskulor, politikat e saj kanë dështuar për të luftuar Iranin apo aleatët e saj. Regjimi i Asadit ka dalë fitimtar me ndihmën masive iraniane dhe ruse. Jemeni përballet me uria pasi Houthët mbajnë kthetrat e tyre në pushtet. Dhe militantët shiitë në aleancë me Iranin kanë qenë të dobishëm në mposhtjen e shtetit islam dhe të qeverisë rajonale kurde në Irak. Qeveria qendrore e Irakut nuk është një peng i Iranit, por ajo ka tërhequr drejt Iranit shumicë persisht-shi’iane në vend të fqinjëve arabe.
Kështu, Rijadi mund ta ketë parë Libanin si një objektiv joshëse për të ndëshkuar Iranin. Koalicioni politik i qeverisë Hariri me Hezbollahun i dha një rresht të legjitimitetit ndikimit iranian në Bejrut. Dhe kjo do të kishte komplikuar një shtytje më të fortë të SHBA-Izraelit-Saudite kundër Hezbollahut. Me Haririn nga rruga, Rijadi mund të ushtrojë presion politik dhe ekonomik kundër Hezbollahut, ndërsa Izraeli konsideron veprime ushtarake kundër aftësive të raketave në rritje. Hezbollahu, i shqyer nga përfshirja e saj në konfliktin sirian, mund të shihet si veçanërisht i prekshëm nga kundërshtarët e saj të shumtë.
Por strategjia e Rijadit ka rrezik të madh. Hezbollahu mund të jetë nën detyrim, por është i armatosur rëndë dhe mbështetet nga aleatët e Iranit në Siri. Një fushatë ushtarake izraelite kundër Hezbollahut nuk ka gjasa të jetë e shpejtë dhe vendimtare, pavarësisht superioritetit ushtarak të Izraelit. Hezbollahu është i armatosur me mijëra raketa të aftë për të goditur Izraelin, edhe përkundër aftësive mbresëlënëse anti-balistike të raketave të Jeruzalemit. Dhe Hezbollahu ka lulëzuar shpesh në kohë lufte dhe krizash, ndërsa populli libanez ka përballuar kostot e ambicieve dhe makinacioneve të saj politike.
Një konflikt izraelit me Hezbollahun, i mbështetur nga Uashingtoni dhe Riad, mund të nxirrte shpejt në Iran dhe të përhapet në Gjirin Persik, një nga rajonet më të armatosura në botë. Një luftë midis Iranit dhe Arabisë Saudite ka të ngjarë të rezultojë në shkatërrime të mëdha ekonomike, duke prishur furnizimin me energji dhe duke hedhur ekonominë globale në një tjetër recesion të madh. Arabia Saudite mund të jetë e armatosur me një forcë ajrore të sofistikuar, por Irani ka ndërtuar inventarin më të madh të raketave në rajon dhe aktualisht komandon dhjetëra mijëra militantë Shi’a të forcuar në betejë. Edhe ata iranianë që kundërshtojnë thellë Republikën Islamike ka të ngjarë të mbledhin rreth qeverisë së tyre ndërsa lufton Arabinë Saudite dhe partnerët e saj.
Në fund të fundit, problemet e rajonit duhet të zgjidhen në tryezën e negociatave. Asnjë nga aktorët kryesorë nuk mund të përdorë ushtritë e tyre përkatëse për të zgjidhur problemet e rrënjosura në qeverisjen autoritare, korrupsionin ekonomik, keqtrajtimin social dhe fanatizmin fetar dhe ideologjik.
Shtetet e Bashkuara duhet të inkurajojnë Teheranin dhe Rijadin që të zgjidhin dallimet e tyre në vend që të lehtësojnë veprimin agresiv të Arabisë. Përndryshe, rajoni do të zhytet në një krizë edhe më të madhe pa një fund në horizont./Kumti.com
