Me populizmin endemik në periferi, Bashkimi Europian është qartë në një periudhë të pasigurisë së thellë. Nëse udhëheqësit e BE-së do të shkojnë drejt anijes, ata do të duhet të identifikojnë rrënjët e paqëndrueshmërisë së sotme, e cila nuk është aq shumë për ekonominë apo për emigracionin, sa është në fakt lidershipi franko-gjerman.
Zgjedhja e Presidentit Emmanuel Macron në Francë dhe vazhdimi i mundshëm i kancelares Angela Merkel në Gjermani janë në kundërshtim dramatik me zhvillimet në pjesën tjetër të Evropës, e cila është bërë gjithnjë e më e paqëndrueshme dhe e paparashikueshme. Një gjë e mrekullueshme nëse bërthama e fortë franko-gjermane e Bashkimit Evropian po bëhet shumë e vështirë për pjesën tjetër të bllokut. Nëse po, ata që ëndërrojnë për integrimin evropian “gjithnjë e më afër”, mund të kenë nevojë të vendosen për një bosht franko-gjerman të modestizuar.
Europa sot është duke u copëtuar nga forcat centrifugale, duke përfshirë lëvizjen shkëputëse të Katalonjës dhe shtytjen më të zhurmshme për autonomi në rajonet italiane të Lombardisë dhe Veneto. Populizmi i krahut të djathtë është në pushtet në Hungari dhe Poloni, dhe tani mund të ringjallet edhe në Austri. Populistët e krahut të majtë qeverisin në Greqi dhe populizmi i qendrës duket se po vjen në Republikën Çeke, ku maxhaku Andrej Babiš është në udhën e duhur për të qenë kryeministri tjetër i vendit.
Natyrisht, BE po prodhon një reagim të ashpër nga votuesit në spektrin politik, siç do të sugjeronte emri i partisë triumfuese të Babisit, “Veprimi i qytetarëve të pakënaqur”. Por ajo që nuk është e qartë është shkaku kryesor i asaj pakënaqësie.
Shpesh thuhet se populizmi është një përgjigje e pashmangshme nga viktimat e globalizimit. Por ky pohim është mohuar nga performanca e fortë ekonomike në Republikën Çeke, Hungari dhe Poloni. Dhe kjo nuk shpjegon pse kriza katalanase shpërtheu po aq sa Spanja po bënte një rimëkëmbje të fortë ekonomike apo pse Greqia mbetet e ndjeshme.
Ndërkohë, një tjetër fajtor i preferuar, hyrjet e refugjatëve, ka një alibi bindëse: aktualisht ka shumë pak azilkërkues në vendet që drejtojnë sulmet ndaj politikave të migracionit të BE.
Për të identifikuar rrënjën e pakënaqësisë europiane, ne duhet të shqyrtojmë pritjet e gjata që udhëheqja në Evropë duhet të vijë gjithmonë nga partneriteti franko-gjerman, i cili ishte shoferi kryesor i integrimit evropian për dekada të tëra. Në periudhën e pasluftës, Presidenti francez Çarls de Gaulle bashkëpunoi ngushtë me Kancelarin e Gjermanisë Perëndimore Konrad Adenauer, dhe kjo vazhdoi deri në vitet 1990, kur François Mitterrand dhe Helmut Kohl krijuan një miqësi të ngushtë.
Për shkak të kësaj historie, supozohet se, nëse Franca dhe Gjermania bien dakord për diçka, pjesa tjetër e Evropës thjesht duhet të bjerë në përputhje. Por gjatë krizës së borxhit të eurozonës, e cila filloi në fund të vitit 2009, fuqia nisi të largohej nga Franca, dhe drejt Gjermanisë, dhe shumë në Evropë filluan të konsideronin si bullies. Në anketat e opinionit, francezët dhe gjermanët tani vlerësohen të ulëta në vlerësimet e besueshmërisë së evropianëve të tjerë.
Merkel, për të qenë i sigurt, ka qenë polarizuar. Para shtatorit të vitit 2015, shumë evropianë besonin se ajo ishte tepër e përkushtuar ndaj një regjimi shtrëngues që kishte intensifikuar krizën e euros.
Më pas, ajo udhëhoqi reagimin humanitar të Evropës ndaj krizës së refugjatëve, duke fituar lavdërim nga kritikët e mëparshëm, por duke dënuar populistët dhe nacionalistët e tjerë anti-BE, veçanërisht në Mbretërinë e Bashkuar, Francë dhe Evropën Qendrore. Tani, populistët e fajësojnë atë jo vetëm për refugjatët, por edhe për terrorizmin.
Në mënyrë të ngjashme, Macron nuk ka bërë vetë asnjë favor në Evropën Qendrore dhe Lindore. Kritika e tij ndaj Direktivës së Punëtorëve të Punuar – e cila lejon që punëtorët nga rajoni të ulin pagat e Europës Perëndimore dhe të shmangin taksat e pagave – e kanë bërë atë në një farë mënyre një horr sikurse Merkel në disa vende.
Gjatë krizës së euros, shumë politikanë grekë, italianë dhe spanjollë e panë Francën si një kundërpeshë ndaj Gjermanisë. Ata mendonin se Franca mund të nxiste shtytjen shtrënguese të Gjermanisë dhe të avokonte për investime më të larta në sektorin publik. Por kjo ishte një iluzion dhe një keqkuptim i rolit të Francës në partneritetin franko-gjerman.
Sipas ndarjes tradicionale të punës, Franca siguron siguri dhe mjetet për Evropën për të projektuar pushtetin jashtë vendit; dhe Gjermania mbikëqyr financat dhe ekonominë në shtëpi.
Kur Evropa u ballafaqua me një sfidë sigurie pas aneksimit të Krimesë të Rusisë në vitin 2014, motori franko-gjerman u zhvillua mjaft efikas. Por kritikët e BE-së nuk u pëlqen idenë e politikave të jashtme të koordinuara më shumë se sa u pëlqyen idenë e disiplinës fiskale dhe monetare që vendoseshin në mes të një recesioni.
Megjithatë, edhe pse partneri franko-gjerman ka tërhequr zjarr, ai ka fituar gjithashtu një rol të rëndësishëm, për shkak të vendimit të Mbretërisë së Bashkuar për t’u larguar nga BE. Para referendumit të Brexit të vitit 2016, shumë në periferinë e BE e panë Britaninë e Madhe si një pengesë për drejtimin francez dhe grabinë gjermane. Tani, Britania e Madhe është në mëshirën e Gjermanisë dhe Francës, ndërsa negocion me daljen e saj.
Fotografitë e shtypit të vizitës së kryeministrit britanik Theresa Maj në Bruksel më 20 tetor treguan, sepse kujtonin momentin kur Merkel dhe ish presidenti francez Nicolas Sarkozy i rrokën sytë tek kryeministri italian Silvio Berluskoni në një samit të BE në nëntor 2011. Brenda pak javësh, Berluskoni ishte jashtë qeverisë.
Përpara, Franca dhe Gjermania kanë nevojë urgjente për të zhvilluar një vizion të përbashkët që tejkalon politikën e tyre kombëtare dhe përfshin reformën e vërtetë të nivelit të BE. Ka tashmë një marrëveshje mbi nevojën për koordinimin e mbrojtjes dhe harmonizimin e taksave. Por kjo nuk është e mjaftueshme. Franca dhe Gjermania ende duhet të trajtojnë shumë pyetje në lidhje me centralizimin fiskal, ristrukturimin e borxhit sovran dhe çështje të tjera themelore.
Dhe pavarësisht nëse Franca dhe Gjermania bien dakord për ndonjë çështje të caktuar, të gjitha fushat e politikave duhet të hapen në një proces negociimi që përfshin të gjitha vendet e tjera anëtare të BE. Pjesa tjetër e Evropës duhet të ndihet sikur të ketë një vend në tavolinë. Kjo mund të arrihet me listat e kandidatëve të nivelit të BE për Parlamentin Europian, siç propozoi kohët e fundit nga Macron; ose me mekanizma formalë për të angazhuar rajonet dhe qytetet e Evropës, në mënyrë që Këshilli Evropian të mos rezervohet ekskluzivisht për shtetet anëtare.
Në fund të fundit, BE-ja ende mund të zhvillohet, por vetëm nëse ajo lirohet nga prioritetet e ngushta franceze dhe gjermane. Ajo që Europa ka nevojë tani nuk është një thelb i vështirë, por një mendim i vështirë./PS/.Kumti.com
