Sistemi nervor është një koleksion kompleks i nervave dhe qelizave të specializuara të njohura si neurone, që transmetojnë sinjale në mes të pjesëve të ndryshme të trupit. Në thelb këto janë instalimet elektrike të trupit.
Në mënyrë strukturore, sistemi nervor ka dy komponente: sistemin nervor qendror dhe sistemin nervor periferik.
Sistemi nervor qendror është i përbërë nga truri, palca kurrizore dhe nervat.
Sistemi nervor periferik përbëhet nga neuronet ndijore, ganglia (grupime të neuroneve) dhe nervat që lidhen me njëri-tjetrin dhe me sistemin nervor qendror.
Funksionalisht, sistemi nervor ka dy nënndarje kryesore: komponentët somatik, ose vullnetar; dhe komponenët autonom, ose të pavullnetshëm.
Sistemi nervor autonom rregullon procese të caktuara të trupit, të tilla si tensioni i gjakut dhe norma e frymëmarrjes, që punojnë pa përpjekje të vetëdijshme.
Sistemi somatik përbëhet nga nerva që lidhin trurin dhe palcën kurrizore me muskujt dhe receptorët ndijor në lëkurë.
Përshkrimi i sistemit nervor
Nervat janë tufa cilindrike të fibrave që fillojnë në tru dhe palcën qendrore dhe degëzohen në çdo pjesë tjetër të trupit.
Neuronet dërgojë sinjale për qelizat e tjera me anë të fibrave të hollë të quajtur axons, të cilat shkaktojnë kimikatet e njohur si neurotransmitters që dalin në kryqëzimet e quajtura sinapset. Një Sinaps jep një komandë në qelizë dhe i tërë procesi i komunikimit zakonisht merr vetëm një të mijtën e sekonës.
Neuronet shqisore reagojnë ndaj stimujve fizik të tilla si drita, tinguj dhe kontakti, dhe dërgojnë transmetime në sistemin nervor qendror në lidhje me mjedisin përreth trupit. Neuronet motorike, të vendosura në sistemin nervor qendror ose në ganglinë periferike, transmetojnë sinjalet për të aktivizuar muskujt ose gjëndrat.
Qelizat gliale, që rrjedhin nga fjala greke “ngjitës”, janë qeliza të specializuara që mbështesin, mbrojnë ose ushqejnë qelizat nervore.
Sëmundjet e sistemit nervor
Nga të gjitha sëmundjet e sistemit nervor, vështirësia më e zakonshme që njerëzit kanë është dhimbja, pjesa më e madhe e të cilës lidhet me nervat. 100 milion njerëz që jetojnë me dhimbje kronike.
Pacientët me çrregullime nervore përjetojnë vështirësi funksionale, të cilat rezultojnë në kushte të tilla si:
– Epilepsi, në të cilën shkarkimet abnormale elektrike nga qelizat e trurit shkaktojë kriza.
– Sëmundja e Parkinsonit, e cila është një sëmundje progresive nervore që ndikon lëvizjen.
– Multiple skleroza (MS), në të cilën linja mbrojtëse e nervave është sulmuar nga sistemi imunitar i trupit.
– Skleroza amiotrofike laterale (ALS), e njohur gjithashtu si sëmundja e Lou Gehrig, është një sëmundje neuron motorike që dobëson muskujt dhe pengon në mënyrë progresive funksionin fizik.
– Sëmundja e Huntington-it, e cila është një kusht i trashëguar që shkakton qelizat nervore në tru të degjeneruar
– Sëmundja Alzheimer, e cila mbulon një gamë të gjerë të çrregullimeve që ndikojnë funksionin mendore, veçanërisht kujtesën.
Sistemi nervor mund të preket gjithashtu nga çrregullime të enëve të gjakut si:
– Goditja në tru, që ndodh kur ka gjakderdhje në tru.
– Ataku ishemik i përkohshëm, i cili është një lloj min- goditje që zgjat një periudhë të shkurtër kohe, por që imiton simptomat e goditjes në tru.
– Hemoragjia subarakinoidale, ku në mënyrë specifike ndodh gjakderdhje në hapësirën midis trurit dhe membranës rrethuese që mund të jetë rezultat i traumave ose i këputjes së një ene të dobët të gjakut;
Infeksionet e tilla si meningjiti, encefaliti, poliomeliti, dhe abscesi epidural mund të ndikojnë edhe sistemin nervor.
